Όταν σκέφτεστε τι σας ελκύει στον σύντροφό σας, ποιες είναι οι βασικές ιδιότητες που σας έρχονται στο μυαλό; Περιλαμβάνουν χαρακτηριστικά που θεωρείτε παρόμοια με τα δικά σας, ή ξεχωρίζουν αμέσως κάποιες ευχάριστες αντιθέσεις; Υπάρχει μια παλιά διαμάχη στη βιβλιογραφία των ερωτικών σχέσεων που αντιπαραβάλλει τις σχολές σκέψης «όμοιοι με όμοιους» και «τα αντίθετα έλκονται».
Ωστόσο, κανένας άνθρωπος δεν είναι ποτέ εντελώς ίδιος ή διαφορετικός από κάποιον άλλο. Στην περίπτωση της προσωπικότητας, το ένα άτομο μπορεί να είναι πολύ εσωστρεφές ενώ το άλλο πιο εξωστρεφές, αλλά υπάρχουν και άλλα χαρακτηριστικά, όπως η επιμέλεια (π.χ. ακατάστατος έναντι τακτικός) και η καλοσύνη (π.χ. ευγενικός έναντι αγενής). Αν επεκτείνετε το βλέμμα στις συμπεριφορές, οι δυνατότητες γίνονται ακόμη περισσότερες. Εσείς μπορεί να είστε αθλητικός και ο σύντροφός σας να μην έχει καμία αθλητική ικανότητα. Αν προσθέσουμε τις αξίες, όπως το να είστε πολιτικά φιλελεύθερος ή συντηρητικός, τότε τα ερωτήματα πολλαπλασιάζονται.
Ο ρόλος της ευσεβούς επιθυμίας στην αντίληψη του συντρόφου
Όλη αυτή η σύγχυση θα μπορούσε να ξεκαθαρίσει αν σκεφτείτε ένα βασικό στοιχείο που παίζει ρόλο όταν δύο άνθρωποι ερωτεύονται. Αν αγαπάτε κάποιον, οι διαφορές μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε ομοιότητες ή, τουλάχιστον, να θεωρηθούν ως τέτοιες. Μπορεί να επιλέξετε τον σύντροφό σας για διάφορους λόγους και, αφού το κάνετε, αρχίζουν να λειτουργούν νοητικές διεργασίες όπου εξομαλύνονται τα σημεία που θα μπορούσαν να προκαλέσουν συγκρούσεις.
Πέρα από την προσωπικότητα και άλλα χαρακτηριστικά, ένας σημαντικός τομέας ομοιοτήτων-διαφορών μεταξύ συντρόφων είναι η βοήθεια που προσφέρουν (ή πιστεύουν ότι προσφέρουν) ο ένας στον άλλον. Μπορεί να ανεχτείτε πολλές διαφορές, αρκεί να νιώθετε ότι ο σύντροφός σας είναι «εκεί για σένα». Αν ο σύντροφός σας συνεχώς εμποδίζει τους στόχους σας, θα νιώσετε πικρία και με τον καιρό η σχέση μπορεί να αρχίσει να διαλύεται.
Ο συνδυασμός της επιδίωξης στόχων και της αντίληψης του συντρόφου αποτελεί το επίκεντρο μιας πρόσφατης μελέτης της Emily O’Brien και της Amanda Forest (2024) από το Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ. Αναφερόμενες στη σημασία των κοινών στόχων των συντρόφων, σημειώνουν πως: «Οι άνθρωποι που επιδιώκουν στόχους αισθάνονται περισσότερη εκτίμηση για τους συντρόφους τους που θεωρούν ότι είναι βοηθητικοί (σε αντίθεση με μη βοηθητικούς), και όσοι αντιλαμβάνονται τους συντρόφους τους ως πιο βοηθητικούς για τους στόχους τους αναφέρουν αυξημένη ικανοποίηση από τη σχέση».
Η λέξη-κλειδί εδώ είναι «αντιλαμβάνονται», όπως σημειώνει η Susan Krauss Whitbourne, ομότιμη καθηγήτρια Ψυχολογίας και Επιστημών του Εγκεφάλου στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης στο Άμχερστ, σε άρθρο της στο Psychology Today. Δεδομένου ότι η αντίληψη και η πραγματικότητα δεν συμπίπτουν πάντα, για να λειτουργήσουν οι κοινές επιδιώξεις, οι σύντροφοι πρέπει να θεωρούν ότι ο ένας έχει το συμφέρον του άλλου στο μυαλό του.
Εδώ παίζουν ρόλο οι ιδέες της ομοιότητας και της διαφοράς. Το να βλέπετε τον σύντροφό σας ως κάποιον που μοιράζεται τους στόχους σας, υποδηλώνει ότι το πιο σημαντικό για την ποιότητα της σχέσης είναι να είστε στην ίδια σελίδα, ή τουλάχιστον να θεωρείτε ότι είστε. Αν το γυρίσουμε ανάποδα, αν η σχέση είναι ευτυχισμένη, θα είναι πιο πιθανό να αντιληφθείτε τον σύντροφό σας ως κοινό στα όνειρα και στόχους σας, ακόμη κι αν εκείνος δεν το κάνει.
Αφού αποδείχθηκε με υπάρχοντα δεδομένα ζευγαριών ότι το μοντέλο ποιότητας σχέσης ως προς την αντίληψη κοινών στόχων μπορεί να υποστηριχθεί, οι ερευνητές προχώρησαν σε πειραματική δοκιμή βασισμένη σε σενάρια. Μέσω φανταστικών καταστάσεων, μπορούσαν να χειριστούν τις «πραγματικές» έναντι των αντιλαμβανόμενων βοηθητικών ιδιοτήτων ενός ρομαντικού συντρόφου. Επίσης, διαπίστωσαν αν η αντίληψη του συντρόφου ως κοινού στα δικά σας όνειρα θα οδηγούσε σε αμοιβαιότητα.
Οι 261 συμμετέχοντες (μέση ηλικία 40 χρόνων) διάβασαν ιστορίες όπου τους ζητήθηκε να φανταστούν τον εαυτό τους ως πρωταγωνιστή. Έλαβαν τρεις στόχους: να προχωρήσουν στην καριέρα τους, να βελτιώσουν τη γενική τους υγεία/φυσική κατάσταση και να εξερευνήσουν νέα χόμπι/κοινωνικές ευκαιρίες. Σε μία περίπτωση, οι λεπτομέρειες άλλαζαν, ώστε η συμπεριφορά του συντρόφου να ήταν βοηθητική για τους στόχους (π.χ. να τρέχουν μαζί) ή ασαφής (π.χ. ο σύντροφος προτείνει να πάνε για ψώνια μαζί). Έπειτα βαθμολόγησαν πόσο βοηθητικός θεωρούσαν τον σύντροφό τους και αν θα βοηθούσαν με τη σειρά τους.
Τα ευρήματα έδειξαν πως, σύμφωνα με τις προβλέψεις, όσοι βαθμολόγησαν υψηλότερη ποιότητα σχέσης, αντιλαμβάνονταν τον σύντροφό τους ως πιο βοηθητικό για τους στόχους τους. Με τη σειρά του, η αντίληψη ότι ο σύντροφος είναι βοηθητικός προέβλεψε μεγαλύτερη πιθανότητα να βοηθήσει κανείς τον σύντροφό του.
Αυτός ο φαύλος κύκλος, όπου η ικανοποίηση από τη σχέση προβλέπει την αντίληψη για τον σύντροφο, η οποία με τη σειρά της προβλέπει μεγαλύτερη αμοιβαιότητα, δείχνει πόσο σημαντικό είναι να βλέπετε θετικά τον σύντροφό σας, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του.
Εφόσον όσοι προσπαθούν να βοηθήσουν τον σύντροφό τους πρέπει αναπόφευκτα να μοιράζονται τους ίδιους στόχους, η μελέτη του Πίτσμπουργκ δείχνει πόσο σημαντική είναι η ομοιότητα για την επιτυχία της σχέσης. Ωστόσο, δεν έχει σημασία πόσο όμοιοι είναι οι σύντροφοι, αλλά πόσο πιστεύουν ότι ο άλλος μοιράζεται τις αξίες τους που ξεκινά όλη τη διαδικασία. Όπως καταλήγουν οι συγγραφείς, «οι άνθρωποι σε ευτυχισμένες, ποιοτικές σχέσεις είναι πιο πιθανό να ‘δουν’ τον σύντροφό τους ως βοηθητικό στην επίτευξη των στόχων τους.»
Φανταστείτε ότι θέλετε να γίνετε πιο υγιείς, όπως στο σενάριο της μελέτης, και ελπίζετε ο σύντροφός σας να σας βοηθήσει να πετύχετε αυτόν τον στόχο. Αν η σχέση είναι γεμάτη αγάπη, ο σύντροφός σας μπορεί απλώς να καθίσει μαζί σας στο δείπνο για να θεωρήσετε ότι σας βοηθά. Αν όμως τα πράγματα είναι δύσκολα, είναι πιο πιθανό να θεωρήσετε πως ο σύντροφός σας παρεμποδίζει τον στόχο σας. Η απλή πράξη να σας προσφέρει μια έξτρα μερίδα πουρέ μπορεί να σας κάνει να πιστέψετε πως θέλει να σας υπονομεύσει.
Η κοινή αξία και οι κοινές επιδιώξεις είναι σαφώς σημαντικές για την επιτυχία της σχέσης. Ωστόσο, για να το πετύχετε, ίσως χρειαστεί να δείξετε λίγη περισσότερη κατανόηση και να βλέπετε τον σύντροφό σας πιο όμοιο με εσάς.
