Συνήθως στις αρχικές φάσεις της ερωτικής σχέσης ο καθένας τείνει να δείχνει τον καλύτερό του εαυτό. Πολύ συχνά όμως, με το πέρασμα του χρόνου, όταν χαλαρώνουν οι άμυνες, αρχίζουν συμπεριφορές που δεν είναι ιδιαίτερα ευγενικές αλλά ούτε βοηθούν στο χτίσιμο μιας εποικοδομητικής σχέσης.

Είναι στη φύση του ανθρώπου να θεωρεί δεδομένα τα καλά πράγματα στη ζωή του. Δυστυχώς, αυτό συμβαίνει συχνά και στις στενές σχέσεις, όπου οι άνθρωποι χάνουν την ικανότητα να βλέπουν πόσο πολύτιμος και ξεχωριστός είναι ο άνθρωπος δίπλα τους.

Ο ψυχολόγος Jeffrey Bernstein καταγράφει σε άρθρο του στο Psychology Today τις παρατηρήσεις που κάνει συχνά σε ζευγάρια που απευθύνονται σ’ αυτόν για συμβουλευτική σχέσεων, κυρίως σε ό,τι αφορά το πώς, με το να ρίχνουν τις άμυνές τους, αρχίζουν να φέρονται ο ένας στον άλλον με τρόπο που πληγώνει.

Η καλή είδηση είναι, σύμφωνα με τον ψυχολόγο, ότι, όταν οι σύντροφοι αποκτήσουν επίγνωση των συμπεριφορών τους και διατηρήσουν τον αμοιβαίο σεβασμό, η σχέση μπορεί να επανέλθει και να ανθίσει.

Ωστόσο, αν τα παρακάτω τρία μοτίβα γίνουν επαναλαμβανόμενα, η πορεία της σχέσης είναι συνήθως καταδικασμένη.

Οι τρεις συμπεριφορές που καταστρέφουν τη σχέση

1. Ακύρωση των συναισθημάτων του άλλου

Φράσεις όπως: «Υπερβάλλεις», «Δεν είναι τίποτα σπουδαίο», ή «Είσαι υπερβολικά ευαίσθητος/η» υπονομεύουν την εμπιστοσύνη. Σύμφωνα με το βιβλίο Why Can’t You Read My Mind? του Jeffrey Bernstein, ακόμη κι αν κάποιος προσπαθεί να «ηρεμήσει την κατάσταση», τέτοιες απαντήσεις μπορεί να ακουστούν υποτιμητικές και να κάνουν τον/τη σύντροφο να νιώσει πως τον/την κρίνουν.

Όπως εξηγεί ο ψυχολόγος, «πριν από λίγα χρόνια, η Lisa ήρθε στο γραφείο μου λέγοντας ότι ο γάμος της με τον Aaron είχε φτάσει σε αδιέξοδο. Μου είπε: Δρ. Jeff, παλιά ο Aaron μου έλεγε πόσο τρελός ήταν για μένα. Τώρα, το μόνο που μου λέει είναι ότι είμαι τρελή κάθε φορά που του μιλάω για σημαντικά θέματα της σχέσης μας.

Λίγους μήνες αργότερα, δέχτηκα τηλεφώνημα από τον Aaron σε κρίση. Μου ζήτησε απεγνωσμένα να έρθει με τη Lisa. Εκείνη συμφώνησε με βαριά καρδιά. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας ήταν ψυχρή και απόμακρη, ενώ ο Aaron ήταν ξαπλωμένος στο πάτωμα του γραφείου μου. Η Lisa ήταν αποφασισμένη: Τελείωσε! Η σχέση τους είχε φτάσει στο τέλος.»

2. Καταμέτρηση – Το να κρατάς “σκορ”

Όταν ένας από τους δύο —ή και οι δύο— κρατούν νοερή λίστα με το ποιος ζήτησε τελευταίος συγγνώμη, ποιος ξεκίνησε την ερωτική επαφή ή ποιος βοήθησε στο σπίτι, η σχέση μετατρέπεται σε πεδίο αντιπαράθεσης και πικρίας. «Ο Ed και η Joanna ήρθαν για συμβουλευτική με βασικό πρόβλημα: Όλο μαλώνουμε. Τους ζήτησα να σκεφτούν και να μοιραστούν 1–3 πράγματα που εκτιμούν στον άλλον. Ο Ed είπε αμέσως: Η Joanna είναι υπέροχη μητέρα, ήταν δίπλα μου όταν έχασα τη δουλειά μου και ήταν κάποτε η καλύτερή μου φίλη. Η Joanna, δακρυσμένη αλλά και φωτισμένη από τα λόγια του, είπε: Ο Ed είναι πιστός, μαγειρεύει καταπληκτικά και έχει πολύ χιούμορ» γράφει ο ψυχολόγος στο άρθρο του και προσθέτει:

«Αυτή η απλή άσκηση δεν έλυσε μαγικά όλα τους τα προβλήματα, αλλά δημιούργησε ένα ασφαλές συναισθηματικό πλαίσιο για να δουν ξανά ο ένας τον άλλον με εκτίμηση και να συνειδητοποιήσουν ότι η ευγνωμοσύνη και η καλή προαίρεση είναι πιο υγιής προσέγγιση απ’ το να μετράς «πόντους».

3. Απομάκρυνση / «Σιωπηλός τοίχος» (Stonewalling)

Όπως έχει περιγράψει ο ειδικός στις σχέσεις John Gottman, το stonewalling είναι από τις πιο εξουθενωτικές εμπειρίες. Συνήθως εκφράζεται ως αποφυγή επικοινωνίας, το κλείσιμο στον εαυτό και η άρνηση εμπλοκής στη συζήτηση. Επειδή η ήρεμη και εποικοδομητική επικοινωνία είναι θεμέλιος λίθος κάθε υγιούς σχέσης, αυτή η συμπεριφορά υπονομεύει σοβαρά τη βιωσιμότητα μιας σχέσης.

«Η Emma καθόταν στο γραφείο μου με τα χέρια σταυρωμένα σφιχτά, σιωπηλή, αρνούμενη να μιλήσει όταν ο Sam προσπάθησε να ανοίξει κουβέντα για τα οικονομικά. Είπε: Αυτό που βλέπεις τώρα, Sam — ο τρόπος που κάθομαι και δεν μιλάω — είναι ακριβώς όπως συμπεριφέρεσαι εσύ όταν προσπαθώ να σου μιλήσω για τα λεφτά. Κλείνεσαι όπως κάνω εγώ τώρα.

Ο Sam εκείνη τη στιγμή έμοιαζε σαν να τον είχε χτυπήσει φορτηγό. Άρχισε να κλαίει με λυγμούς και είπε: Συγγνώμη, Emma. Τώρα το καταλαβαίνω. Έτσι ακριβώς ήταν και η μαμά μου όταν της ζητούσα κάτι και ήταν σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση. Τώρα συνειδητοποιώ ότι είχε τεράστια αγωνία για τα οικονομικά και δεν ήξερε πώς να το διαχειριστεί ή να το συζητήσει.»

Σύμφωνα με το συμπέρασμα του Jeffrey Bernstein, οι σχέσεις χρειάζονται συνειδητή φροντίδα και προσοχή για να παραμείνουν δυνατές. Όσο περισσότερο αποφεύγετε να ακυρώνετε τα συναισθήματα του άλλου, να κρατάτε “σκορ” ή να απομακρύνεστε συναισθηματικά, τόσο πιο ομαλή και υγιής θα είναι η πορεία της σχέσης σας στο μέλλον.