Έχετε παρατηρήσει ποτέ ότι οι πιο έξυπνοι άνθρωποι γύρω σας δεν είναι ακριβώς οι κοινωνικοί αστέρες της βραδιάς; Ίσως έχετε έναν φίλο, που προτιμά να περάσει το βράδυ της Παρασκευής μόνος του, διαβάζοντας ένα βιβλίο, παρά περιτριγυρισμένος με κόσμο και δυνατή μουσική.

Με την πρώτη ματιά φαίνονται περίεργοι στον περισσότερο κόσμο αυτοί οι άνθρωποι. Δεν είναι άλλωστε η κοινωνικοποίηση, η δικτύωση και οι φιλτραρισμένες ομαδικές φωτογραφίες τα θεμέλια της σύγχρονης ευτυχίας; Αλλά η επιστήμη λέει το αντίθετο – και μάλιστα με μεγάλη έκπληξη.

Περισσότερο μυαλό, λιγότερη κοινωνικοποίηση;

Οι έρευνες δείχνουν ότι οι ιδιαίτερα ευφυείς άνθρωποι συχνά βιώνουν λιγότερη ικανοποίηση από την κοινωνικοποίηση και τείνουν να έχουν μικρότερο κύκλο φίλων. Και μόλις καταλάβουμε το υπόβαθρο, όλα θα βγάζουν πια νόημα.

Έτσι, αν είστε ικανοποιημένοι με λίγους καλούς φίλους (ή μόνο με τον εαυτό σας), αυτό μπορεί να είναι σημάδι ανώτερης νοημοσύνης. Αλλά ας προχωρήσουμε ένα βήμα τη φορά. Γιατί, λοιπόν, περισσότερη φαιά ουσία σημαίνει λιγότερη φλυαρία;

Ο πρωτόγονος άνθρωπος μέσα μας εξακολουθεί να ψάχνει τη φυλή του

Για να ξεκινήσουμε, ας πάμε μερικές χιλιάδες χρόνια πίσω – σε μια εποχή που η «κοινωνική δικτύωση» ήταν στην πραγματικότητα μια φωτιά στη μέση του δάσους. Οι άνθρωποι είναι εξελικτικά σχεδιασμένοι να ζουν σε μικρές, συνδεδεμένες κοινότητες. Αυτή η κατανόηση υποστηρίζεται από τη λεγόμενη «θεωρία της ευτυχίας της σαβάνας», η οποία υποστηρίζει ότι ο εγκέφαλός μας εξακολουθεί να είναι προσαρμοσμένος στο να ζει σε μια φυλή περίπου 150 ατόμων.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, περισσότερη κοινωνικοποίηση σημαίνει περισσότερη ντοπαμίνη. Οι φιλικές συζητήσεις, τα κοινά γέλια και οι κοινές στιγμές προκαλούν μια έξαρση ορμονών ευεξίας και μια αίσθηση του ανήκειν. Τι συμβαίνει όμως όταν κάποιος είναι γνωστικά πάνω από τον μέσο όρο;

Περισσότερη παρέα; Όχι, ευχαριστώ.

Μια έρευνα του 2016 που δημοσιεύθηκε στο British Journal of Psychology, αποκάλυψε μια μάλλον αντίθετη εικόνα: Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι αγαπούν την κοινωνικοποίηση, τα ιδιαίτερα ευφυή άτομα με συχνή κοινωνική ζωή είναι λιγότερο ικανοποιημένα.

Για τα άτομα αυτά, η περισσότερη κοινωνικοποίηση δεν σημαίνει περισσότερη ευτυχία – μερικές φορές, συμβαίνει το αντίθετο. Αντί να τους δίνει ενέργεια, τα πολυάσχολα προγράμματα συχνά τους εξαντλούν και τους αποσπούν την προσοχή από τα πράγματα που πραγματικά τους δίνουν χαρά.

Ή για να το θέσουμε πιο γλαφυρά: Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι χωρίς κοινωνικές επαφές αισθάνονται γρήγορα μοναξιά, οι ιδιαίτερα ευφυείς άνθρωποι συχνά ανθίζουν μέσα από την μοναξιά τους. Το ιδανικό πρόγραμμα για έναν ευφυή άνθρωπο είναι ένα Σαββατοκύριακο με ένα βιβλίο, ένα σημειωματάριο ή ακόμα και ένα πείραμα σκέψης.

Γιατί είναι απόλυτα φυσιολογικό που οι έξυπνοι άνθρωποι προτιμούν τη μοναξιά

Μπορούν να επικεντρωθούν σε μακροπρόθεσμους στόχους

Τα άτομα με υψηλή νοημοσύνη επενδύουν την ενέργειά τους σε έργα που απαιτούν χρόνο, εστίαση και όραμα – είτε πρόκειται για τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος, είτε για τη δημιουργία μιας εταιρείας, είτε για την ανάπτυξη του δικού τους κβαντικού αλγορίθμου. Γι’ αυτούς, η μακροπρόθεσμη κοινωνικοποίηση δεν αποτελεί ανταμοιβή, αλλά αντιπερισπασμό.

Ποιότητα > ποσότητα

Αντί για ένα δίκτυο γνωριμιών, ποντάρουν σε λίγες βαθιές, αυθεντικές σχέσεις. Είναι σαν να επιλέγεις ένα γκουρμέ γεύμα σε ένα οικείο εστιατόριο αντί να αρπάζεις τα πάντα από έναν μπουφέ. (Και ναι, σε αυτή την περίπτωση, δεν είναι ντροπή να τρως μόνος σου).

Προσαρμόζονται καλύτερα στον σύγχρονο κόσμο

Παρόλο που ο εγκέφαλός μας βρίσκεται ακόμα σε φυλετική λειτουργία, τα άτομα με υψηλή νοημοσύνη προσαρμόζονται καλύτερα στον σημερινό γρήγορο, αστικό κόσμο. Δεν χρειάζονται συνεχή συντροφιά για να νιώθουν ότι έχουν νόημα.

Απολαμβάνουν ανεξάρτητες δραστηριότητες

Γράψιμο, προγραμματισμός, ζωγραφική, εξερεύνηση του σύμπαντος στο μυαλό τους – όλα αυτά φέρνουν βαθιά ικανοποίηση. Δεν αποφεύγουν τους φίλους, απλά ακολουθούν τη δική τους εσωτερική μελωδία.

Επαναπροσδιορίζοντας την ευτυχία και τους κοινωνικούς κανόνες

Η ιδέα ότι οι έξυπνοι άνθρωποι έχουν λιγότερους φίλους μπορεί να ακούγεται αρχικά θλιβερή. Αλλά ποιος λέει ότι η ευτυχία βρίσκεται μόνο στον αριθμό των καρτών γενεθλίων;

Για τους περισσότερους ανθρώπους, οι φίλοι αποτελούν σημαντικό μέρος της ευτυχίας. Για τους ιδιαίτερα ευφυείς, ωστόσο, ισχύει τις περισσότερες φορές το αντίθετο: Ο πολύς κοινωνικός θόρυβος μπορεί να αποδυναμώσει την αίσθηση της εσωτερικής ικανοποίησης.

Αυτοί οι άνθρωποι βρίσκουν την ευτυχία σε:

• βαθιές, ειλικρινείς σχέσεις
• μακροπρόθεσμα δημιουργικά ή πνευματικά έργα
• και – χωρίς ίχνος ντροπής – στη σιωπή

Έτσι, αν αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί οι μαζικές εκδηλώσεις σας κουράζουν πιο γρήγορα από ένα τρέξιμο 10 χιλιομέτρων ή γιατί ένα μοναχικό βράδυ στο σπίτι σας προσφέρει περισσότερη χαρά και ικανοποίηση απ’ ό,τι η παρέα σε ένα μπαρ – δεν είστε περίεργοι. Ίσως είστε απλώς… έξυπνα προγραμματισμένοι για μια διαφορετική εκδοχή της ευτυχίας.

Και αν έχετε έναν φίλο, ο οποίος περιστασιακά εξαφανίζεται στη σπηλιά της ενδοσκόπησής του – μην ανησυχείτε. Πιθανότατα δεν αγνοεί το μήνυμά σας – απλώς αναπτύσσει μια νέα θεωρία για το σύμπαν. Ή ίσως γράφει πάλι ένα μυθιστόρημα. Ποιος ξέρει!

Την επόμενη φορά που θα απολαμβάνετε ειρηνικά τη μοναξιά σας, σκεφτείτε: Ίσως ο εγκέφαλός σας προετοιμάζεται για να λάμψει.