“Ελεύθερος είναι εκείνος που μπορεί να ζει χωρίς να λέει ψέματα”
Σήμερα συμπληρώνονται 110 χρόνια από τη γέννηση του Αλμπέρ Καμύ, ενός από τους σημαντικότερους Γάλλους συγγραφείς. Επίσης, ήταν ένας από τους πιο δημοφιλείς φιλόσοφους του 20ού αιώνα, αλλά και ένας από τους ιδρυτές του παραλογισμού.
Ίδρυσε το Théâtre du Travail (1935), όπου δούλεψε ως σκηνοθέτης, διασκευαστής και ηθοποιός. Χρωστά εξίσου τη φήμη του στα μυθιστορήματά του “Ο Ξένος” και “Η Πανούκλα“. Επίσης, στα θεατρικά του έργα “Καλιγούλας” και “Οι Δίκαιοι“. Όπως και στα φιλοσοφικά του δοκίμια: “Ο Μύθος του Σίσυφου” και “Ο Επαναστατημένος Άνθρωπος“.
Το 1957 έλαβε το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Τα βιογραφικά στοιχεία
Ο Καμύ γεννήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1913 στην Αλγερία. Πατέρας του ήταν ένας Γάλλος χωρικός και η μητέρα του από την Ισπανία. Μεγάλωσε μέσα στη φτώχεια. Είχε έναν μεγαλύτερο αδελφό. Ο πατέρας του, αλσατικής καταγωγής, Λυσιέν, εργαζόταν για έναν έμπορο κρασιού σε ένα κτήμα κοντά στο Μοντοβί της Αλγερίας. Είχε έναν θανάσιμο τραυματισμό στη μάχη του Μάρνη τον Οκτώβριο του 1914. κι έτσι ο μικρός Αλμπέρ τον γνώρισε μέσα από μια φωτογραφία.
“Στο ποδόσφαιρο χρωστάω όσα ξέρω για ηθική και καθήκον”
Μετά τον θάνατο του Λυσιέν, η οικογένεια μετακόμισε στο Αλγέρι. Εκεί, ο νεαρός Αλμπέρ ασχολείται έντονα με τον αθλητισμό και συγκεκριμένα το ποδόσφαιρο. Μάλιστα, συμμετείχε σε αγώνες με την ομάδα του σχολείου του, ως τερματοφύλακας. Μάλιστα, το 1937, όπως έγραψε και η εφημερίδα Εκίπ, ο Καμύ πήρε μέρος σε αγώνα αντιπροσωπευτικής ομάδας του Αλγερίου εναντίον επαγγελματικού γαλλικού συλλόγου, στο Παρίσι, σύμφωνα με τις πληροφορίες στη Βικιπαίδεια. Φοιτώντας, αργότερα, στο Πανεπιστήμιο υπήρξε μέλος της ποδοσφαιρικής ομάδας “Ρασίνγκ”, Παράλληλα, είχε πρόταση να γίνει επαγγελματίας παίκτης από δυο τουλάχιστον συλλόγους, τις οποίες όμως απέρριψε, παρά την αντίθετη προτροπή της μητέρας του. Το 1930 είχε την πρώτη κρίση φυματίωσης, κάτι που έγινε εμπόδιο στα όνειρά του. Το 1957, είχε δηλώσει “όλα όσα ξέρω για την ηθική και την αίσθηση καθήκοντος τα έχω μάθει από το ποδόσφαιρο.“
“Το να δημιουργείς είναι σαν να ζεις δυο φορές“
Ο Αλμπέρ Καμύ σπούδαζε έχοντας την υποστήριξη των καθηγητών του, μεταξύ των οποίων και ο Ζαν Γκρενιέ, που θα παρουσιάσει στον μαθητή του το έργο του Νίτσε.
Ξεκινά να γράφει πολύ νέος και τα πρώτα του κείμενα να δημοσιεύονται στο περιοδικό Sud το 1932. Μετά το απολυτήριο λυκείου (bac) πήρε πτυχίο ανωτάτων σπουδών στη φιλολογία (lettres), της Φιλοσοφικής Σχολής. Ωστόσο, η φυματίωση τον εμπόδισε να περάσει τον διαγωνισμό πιστοποίησης ώστε να ασχοληθεί με την εκπαίδευση. Για λόγους υγείας αποχώρησε από το οικογενειακό του σπίτι. Έμεινε με έναν θείο του χασάπη, αλλά δημοκράτη και υπέρμαχου των ιδεών του Βολτέρου. Αργότερα αποφάσισε να ζήσει μόνος και για να τα βγάλει πέρα παρέδιδε ιδιαίτερα μαθήματα και κάνει διάφορες δουλειές.
“Ο ελεύθερος Τύπος μπορεί να είναι είτε καλός είτε κακός, αλλά χωρίς ελευθερία, είναι απόλυτα βέβαιο ότι ο Τύπος δεν μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο από κακός“
Το 1935, ξεκινά το L’ Envers et l’ Endroit, που εκδόθηκε δύο χρόνια αργότερα. Ίδρυσε το Θέατρο της Εργασίας (le Théâtre du Travail) στο Αλγέρι, που αργότερα (1937) μετονόμασε σε “Θέατρο της Ομάδας”. Στο μεσοδιάστημα, ο Καμύ αποφάσισε να φύγει από το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα δύο χρόνια μετά την εγγραφή του σε αυτό.
Έπιασε δουλειά στην εφημερίδα Front populaire (Λαϊκό μέτωπο), του Πασκάλ Πια. Η έρευνα που έκανε με τίτλο Μιζέρια της Καμπυλίας συνάντησε αντιδράσεις. Το 1940, η κυβέρνηση της Αλγερίας απαγόρευσε την εφημερίδα και φρόντισε να μην ξαναβρεί δουλειά ο Καμύ. Αυτός πήγε στο Παρίσι όπου έπιασε δουλειά ως γραμματέας σύνταξης στην εφημερίδα Paris-Soir.
Εκείνη την περίοδο δημοσίευσε τον Ξένο (L’ Étranger, 1942) και το δοκίμιο Ο μύθος του Σίσυφου (Le Mythe de Sisyphe, 1942). Παράλληλα, ανέπτυξε τις φιλοσοφικές του θέσεις. Σύμφωνα με τη δική του άποψη περί ταξινόμησης του έργου του, αυτά τα έργα υπάγονται στον “κύκλο του παραλόγου.” Αυτός συμπληρώθηκε αργότερα με τα θεατρικά έργα “Η παρεξήγηση” (Le Malentendu) και “Καλιγούλας” (Caligula, 1944), σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια
Το 1943 έπιασε δουλειά ως εκδότης στον εκδοτικό οίκο Γκαλιμάρ και ανέλαβε τη διεύθυνση της εφημερίδας Combat (Μάχη). Ο Καμύ έφυγε από την εφημερίδα το 1947 αφού διαφώνησε με τη συντακτική ομάδα της. Συνέχισε το λογοτεχνικό έργο με την παραγωγή του «κύκλου της εξέγερσης», που περιλαμβάνει ένα από τα γνωστότερα μυθιστορήματά του, την Πανούκλα (1947), αλλά και άλλα έργα, λιγότερο δημοφιλή: L’ État de siège (1948), Οι δίκαιοι (1949) και Ο επαναστατημένος άνθρωπος (L’ Homme révolté) (1951).
“Η ζωή μπορεί να είναι υπέροχη και συνταρακτική, αυτή είναι όλη η τραγωδία της. Χωρίς ομορφιά, αγάπη ή κίνδυνο, θα ήταν σχεδόν εύκολο να ζεις”
Το 1952 ήρθε σε ρήξη με τον Ζαν Πωλ Σαρτρ με τη δημοσίευση στο περιοδικό Μοντέρνοι καιροί (Les Temps modernes) του άρθρου από τον Ανρί Ζανσόν, που προσάπτει στην εξέγερση του Καμύ ότι είναι “εκ προθέσεως στατική”.
Το 1956, στο Αλγέρι, πρότεινε την “πολιτική ανακωχή” ενώ μαινόταν ο πόλεμος. Εκδίδει την Πτώση (La Chute), ένα απαισιόδοξο βιβλίο. Το 1957 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του.
Ο Καμύ σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα στις 4 Ιανουαρίου 1960, πριν συμπληρώσει τα 47 του χρόνια. Το αυτοκινητιστικό δυστύχημα στο (Πτι) Βιλμπλεβέν της Υόν συνέβη, όταν ο οδηγός παρέκκλινε της πορείας του και έριξε το αυτοκίνητο μάρκας Facel-Vega σε ένα δέντρο. Οι εφημερίδες της εποχής έκαναν λόγο για υπερβολική ταχύτητα (130 χλμ/ω), αδιαθεσία του οδηγού ή σκάσιμο του ελαστικού. Όμως, ο συγγραφέας Ρενέ Ετιάμπλ διαβεβαίωσε ότι έπειτα από επίμονες μελέτες είχε στα χέρια του αποδείξεις ότι η Facel-Vega ήταν ένα κινητό φέρετρο. Ωστόσο, καμία εφημερίδα δεν δέχθηκε να τις δημοσιεύσει.
Ο Καμύ τάφηκε στο Λουρμαρέν της Βωκλύζ, όπου είχε αγοράσει μια κατοικία.
“Από το κουτί της Πανδώρας όπου βρίσκονταν πλήθος τα κακά της ανθρωπότητας, οι Έλληνες άφησαν την ελπίδα να βγει τελευταία από τα άλλα, σαν το πιο τρομερό από όλα. Δε γνωρίζω πιο συγκινητικό συμβολισμό. Γιατί η ελπίδα, αντίθετα απ’ ο, τι πιστεύουμε, ισοδυναμεί με παραίτηση. Και ζω σημαίνει δεν παραιτούμαι”
Ο Καμύ επέμεινε στον στοχασμό πάνω στην ανθρώπινη κατάσταση, στο περιθώριο των κυρίαρχων φιλοσοφικών ρευμάτων. Αρνούμενος να εκφράσει ομολογία πίστεως στον Θεό, στην ιστορία ή στη λογική, ήρθε σε αντίθεση με τον Χριστιανισμό, τον Μαρξισμό και τον Υπαρξισμό. Δεν σταμάτησε ποτέ την πάλη ενάντια στα ιδεολογήματα και τις αφαιρέσεις που αποστρέφονται την ανθρώπινη φύση.
Ο Αλμπέρ Καμύ επέλεγε τη διαρκή εναλλαγή για να αποφύγει τη “συνήθεια”, αν και είχε μία και μοναδική ως την τελευταία ημέρα της ζωής του: Να γράφει για τους ανθρώπους, για “τα παθήματα της ψυχής” και για το “παράπονο των εγκλείστων στον εαυτό τους” ανθρώπων.
Ο Καμύ ήταν ο κατ’ εξοχήν “ανθρώπινος” συγγραφέας, ο κατ’ εξοχήν ανθιστάμενος στην κωμωδία της καθημερινότητας, ο πραγματικός αναλυτής των “μάταιων πράξεων”, όπως γράφει ο ίδιος θέλοντας να χαρακτηρίσει την αγωνία του θανάτου, σύμφωνα με τα στοιχεία της Βικιπαίδειας.
Όπως είχε γράψει ο ίδιος, “ζωή είναι το άθροισμα των επιλογών μας” κι εκείνος επέλεξε να τη ζήσει ελεύθερος, επαναστάτης και ασυμβίβαστος.
