Η επιστροφή στις σχολικές τάξεις, μετράει μέρες, γεγονός που προκαλεί έντονη ανησυχία στους γονείς και ιδιαίτερα τις μητέρες, που πρέπει να οργανώσουν τις δραστηριότητες της νέας σχολικής χρονιάς αλλά και στα παιδιά που πηγαίνουν σε ένα νέο περιβάλλον και εγκαταλείπουν την περίοδο ανεμελιάς.

Η εμφάνιση άγχους και αισθήματος ανησυχίας είναι συνηθισμένη, ειδικά για τα παιδιά που θα πάνε για πρώτη φορά στο σχολείο ή θα αλλάξουν σχολικό περιβάλλον ή θα μεταβούν σε μια ανώτερη σχολική βαθμίδα και αφορά κυρίως στις σκέψεις γύρω από την προσαρμογή στο νέο πλαίσιο, τις νέες σχέσεις με τους συμμαθητές και τους δασκάλους και φυσικά την επίδοσή τους.

Ο Σεπτέμβριος, δεν είναι μόνο ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου που έχει συνδεθεί για πολλούς με τη μελαγχολική διάθεση αλλά είναι και συνώνυμος με το άνοιγμα των σχολείων. Ακούγονται συχνά οι ρήσεις: «Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του», «τα κεφάλια μέσα» κ.λ.π δίνοντας μηνύματα περιορισμού και σηματοδοτώντας το τέλος της ανεμελιάς και της ξενοιασιάς. Μέσα σε αυτό το φθινοπωρινό κλίμα πραγματοποιείται η επιστροφή στα σχολεία, στις εργασίες και γενικότερα στις ασχολίες που έχει ο καθένας από εμάς. Τα παιδιά μας, που είναι επιφορτισμένα με όλες τις ελπίδες, προσδοκίες και δικές μας επενδύσεις ετοιμάζονται να ανέβουν ένα σκαλοπάτι ακόμα που θα συμβάλει στην εξέλιξή τους και στην προετοιμασία για τη μακρά περίοδο της ενηλικίωσης. Πόσο έτοιμα είναι; Πόσο οι γονείς μπορούν να παρακολουθούν αυτήν την εξέλιξη; Ποιες ανησυχίες κρύβει η νέα σχολική χρονιά; Πόσο βάρος κουβαλάει τόσο λόγω πανδημίας όσο και λόγω επερχόμενης κρίσης;

Η Ψυχολόγος – Κλινική Νευροψυχολόγος Ευγενία Παπαχρηστοπούλου μιλά στο instyle.gr και απαντά στα παραπάνω ερωτήματα ενώ παράλληλα δίνει συμβουλές στις μητέρες για το πως μπορούν να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματά τους, με στόχο την ενθάρρυνση και επιβράβευση των παιδιών για την σχολική χρονιά που μόλις ξεκινά.

Ο Σεπτέμβριος σηματοδοτεί το ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς. Πόσο έτοιμα είναι τα παιδιά αλλά και οι γονείς για αυτή τη νέα αρχή;

Η αλήθεια είναι ότι τα παιδιά συμμερίζονται τις ανησυχίες των γονέων. Η ψυχολογία η δική μας επηρεάζει άμεσα τη ψυχοσυναισθηματική κατάσταση των παιδιών. Και οι γονείς εμφανίζονται στο κατώφλι της νέας χρονιάς με περισσότερο άγχος λόγω των καταστάσεων που βιώνουμε αφενός και αφετέρου λόγων των πάγιων ανησυχιών που απορρέουν από τη γονεϊκή φροντίδα. Οι σκέψεις και τα ερωτήματα των γονέων πολλά. Να πάει φροντιστήριο ή ιδιαίτερα; Να αρχίσει μια δεύτερη γλώσσα ή μουσική; Να πάει μπάσκετ ή ποδόσφαιρο; Τι κατεύθυνση θα ακολουθήσει; Θα τα καταφέρει να προσαρμοστεί στο σχολείο; Θα τα πάει καλά με τους συμμαθητές του; Θα είναι καλός ο δάσκαλος; Πως θα είναι οι επιδόσεις του;

Η διαχείριση των δικών μας συναισθημάτων είναι καθοριστική. Πρώτα όμως πρέπει να μάθουμε να αναγνωρίζουμε και μετά να είμαστε κοινωνοί των συναισθημάτων που βιώνουμε. Το άγχος μας, τους φόβους μας, τις βαθύτερες επιθυμίες ακόμα και τις μύχιες σκέψεις μας. Η αναγνώριση πρωτίστως και η αποδοχή των δικών μας συναισθημάτων είναι η απαρχή για καλύτερη σχέση με το παιδί μας και τις ανάγκες του. Αν δούμε ότι δυσκολευόμαστε, καλό θα ήταν να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό.

Υπάρχουν συνταγές διαπαιδαγώγησης; Βοηθάει η σύγκριση με άλλα παιδιά;

Η ανταλλαγή απόψεων με άλλους γονείς συχνά δεν βοηθάει στη λήψη απόφασης. Κάποιες φορές η σύγχυση είναι μεγαλύτερη. Κάθε γονέας δρα και αποφασίζει με γνώμονα το καλύτερο για το παιδί του. Ας μην ξεχνάμε ότι και οι γονείς ζουν και κινούνται σε μία παιδοκεντρική κοινωνία με ό,τι αυτό κι αν σημαίνει. Πολλές φορές όμως το «καλό» είναι τόσο σχετικό που τα αποτελέσματα δεν είναι τουλάχιστον αυτά που ο γονέας περιμένει. Είναι λοιπόν σημαντικό να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες των παιδιών μας, τις κλίσεις, τις ικανότητές τους. Το κάθε παιδί είναι ιδιαίτερη προσωπικότητα, μοναδικό  όπως μοναδικές είναι και οι ανάγκες του. Γι΄ αυτό καλό θα είναι να αποφεύγονται οι συγκρίσεις με άλλα παιδιά αλλά και η τακτική της εφαρμογής συνταγών διαπαιδαγώγησης άλλων γονέων στα δικά μας παιδιά.

Αποδίδει η ενασχόληση των παιδιών με εξωσχολικές δραστηριότητες;

Είναι σύνηθες το φαινόμενο τα παιδιά να υπεραπασχολούνται με ποικίλες δραστηριότητες και στο τέλος της ημέρας να πέφτουν για ύπνο κατάκοπα χωρίς να έχουν επεξεργαστεί τι τους συμβαίνει. Καλό θα ήταν να κάνουμε μία συζήτηση με το παιδί μας για τις δραστηριότητες που θα ήθελε να εμπλακεί, να ακούσουμε τι το ευχαριστεί, τι το κουράζει, τι του αρέσει και τι όχι.  Γενικότερα, είναι σημαντικό να μάθουμε να ακούμε τα παιδιά μας και να βλέπουμε μέσα από τα δικά τους μάτια τις επιθυμίες τους.

Βασική για τα παιδιά είναι η ενθάρρυνση και η επιβράβευση για αυτά που καταφέρνουν. Είναι σημαντικό λοιπόν να αποδεσμευτούμε εμείς πρωτίστως από τη βαθμοθηρία και στη συνέχεια να εστιάσουμε στην προσπάθεια που καταβάλλεται από το παιδί.  Είναι καλό να συζητάμε με το παιδί μας και να το ενθαρρύνουμε για θετική σκέψη. Του ζητάμε να μας πει τι θεωρεί το ίδιο ότι αποκομίζει από το σχολείο και του δίνουμε και άλλους τόσους δικούς μας λόγους. Αναπολούμε και μοιραζόμαστε δικές μας σχολικές εμπειρίες. Δίνουν στο παιδί γνώση, το  μαθαίνουν τρόπο δράσης. Άλλωστε είμαστε τα παραδείγματα γι΄ αυτό.

Συμβουλές για την αντιμετώπιση του άγχους

Σε περίπτωση που το παιδί μας πάει για πρώτη φορά σχολείο ή αλλάζει βαθμίδα π.χ Α΄ Γυμνασίου, Α΄ Λυκείου κ.λ.π, το προετοιμάζουμε για την αλλαγή, συζητάμε μαζί του για το τι περιμένει και τι προσδοκά και τονίζουμε τα θετικά και τα ευχάριστα του σχολείου.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η Α΄ Δημοτικού τόσο για μας όσο και για το παιδί μας. Είναι η απαρχή μιας πορείας που όταν τελειώσει θα είναι έτοιμο να ανοίξει τα φτερά του μακριά από εμάς. Είναι λοιπόν σημαντικό το πως εμείς θα το προετοιμάσουμε για αυτού του είδους, τον πρώτο αποχωρισμό. Θα ήταν καλό να δούμε και να διαχειριστούμε τα δικά μας συναισθήματα και να αποφύγουμε κάθε είδους φόρτιση που θα μπορούσε να επηρεάσει το παιδί. Τονίζουμε και δείχνουμε τα θετικά του σχολείου, καταδεικνύουμε τα οφέλη του πέρα από την καθαρή μαθησιακή διαδικασία και του δίνουμε το μήνυμα ότι το σχολείο είναι μια ευκαιρία εμπειριών. Αν το παιδί δυσκολευτεί ή παρουσιάσει αυτό που λέμε «άγχος αποχωρισμού» του δίνουμε χρόνο, συμμεριζόμαστε τα συναισθήματά του και το υποστηρίζουμε. Βρίσκουμε τρόπους μαζί ώστε να κατανοήσει ότι το σχολείο δεν είναι κάτι δυσάρεστο και του εξασφαλίζουμε ότι μετά το τέλος των μαθημάτων θα το περιμένουμε με χαρά για να μοιραστούμε μαζί τις εμπειρίες του. Αν οι δυσκολίες επιμείνουν και παρουσιαστεί η σχολική άρνηση καλό θα ήταν να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό.

Νοιαζόμαστε για την κοινωνικοποίηση του παιδιού μας το ίδιο όπως και για τις επιδόσεις του. Ενδιαφερόμαστε για τις φιλίες του, του δίνουμε ευκαιρίες να συνευρίσκεται με φίλους ή συμμαθητές, οργανώνουμε εκδηλώσεις και όσο είναι μικρότερα συμμετέχουμε και εμείς. Οι έφηβοι δίνουν μεγάλη σημασία στις εξω-οικογενειακές σχέσεις και εκεί παρακολουθούμε διακριτικά. Οι κοινωνικές δεξιότητες είναι εξίσου σημαντικές με τις γνωστικές ικανότητες. Φροντίζουμε λοιπόν και γι αυτές. Διδάσκουμε στο παιδί την αξία και τη σημασία της διαφορετικότητας και το μαθαίνουμε να σέβεται όλους τους ανθρώπους το ίδιο και να αναγνωρίζει αλλά και να καταδικάζει τις ρατσιστικές επιβλαβείς συμπεριφορές.

Καταρτίζουμε μαζί με το παιδί ένα πρόγραμμα καθημερινό με τις δραστηριότητές του και τις ασχολίες του. Φροντίζουμε πέρα από τις δραστηριότητες, τα μαθήματα και τη μελέτη να υπάρχει χρόνος ξεκούρασης και ελεύθερων δραστηριοτήτων. Φροντίζουμε για κοινό χρόνο ενασχόλησης με ευχάριστες δραστηριότητες ή ακόμα κοινό χρόνο παιχνιδιού. Αποφασίζουμε μαζί με το παιδί τον τρόπο μελέτης καθώς και τον δικό μας ρόλο σε αυτόν. Κάποια παιδιά προτιμούν να διαβάζουν μόνα τους, κάποια άλλα ζητούν τον γονέα. Αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες του και γινόμαστε υποστηρικτικοί. Επίσης, συζητάμε και συναποφασίζουμε τις ώρες ενασχόλησης με τους Η/Υ και το κινητό. Φροντίζουμε ώστε ο υπολογιστής να είναι σε χώρο κοινό για να ελέγχουμε τους κινδύνους που ελλοχεύει.

Φροντίζουμε για απρόσκοπτη επικοινωνία με δάσκαλο ή καθηγητές και ενημερώνουμε σε περιπτώσεις δυσκολιών, αλλαγών στην οικογένεια, ιδιαιτεροτήτων. Ο δάσκαλος για τα παιδιά αποτελεί πρότυπο και η γνώμη του συνήθως για το παιδί έχει βαρύνουσα σημασία. Ενθαρρύνουμε το παιδί για την καλλιέργεια καλής σχέσης με τον δάσκαλο και στηρίζουμε το ρόλο και τη θέση του.