Υπάρχουν κάποιες ερωτήσεις που μοιάζουν απλές. Σχεδόν αθώες. Κι όμως, κρύβουν μέσα τους μια ολόκληρη ιστορία. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η ερώτηση που οι περισσότεροι έχουν ακούσει κάποια στιγμή σε μια ψυχοθεραπεία: «Έχεις αδέλφια;». Δεν είναι μια τυπική ερώτηση γνωριμίας. Είναι ένα κλειδί. Ένα μονοπάτι που ανοίγει, αποκαλύπτοντας πολλά για το ποιοι είμαστε, πώς σταθήκαμε μέσα στην οικογένειά μας και πώς συνεχίζουμε να στεκόμαστε στον κόσμο.
Η Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια Άννα Κανταράκη, καλεσμένη στην πρωινή εκπομπή του Μega “Όλα για τη ζωή μας” με τον Μιχάλη Κεφαλογιάννη, αναφέρθηκε στις σχέσεις και στις αδελφικές σχέσεις και εξήγησε τον λόγο που πάντα μια ψυχοθεραπεία ξεκινά από αυτήν την ερώτηση. Εμείς το μοιραζόμαστε μαζί σας γιατί μας αφορά όλους. Γιατί οι απαντήσεις σε αυτή την απλή ερώτηση μιλούν για μοναξιές, ρόλους, προσδοκίες, ανταγωνισμούς, μικρές ή μεγάλες πληγές και εκείνη τη βαθιά ανάγκη να ανήκουμε κάπου, ακόμα και αν κάποιος μας πλήγωσε.
Δεν είναι τυχαίο πως ακόμη και η στάση του σώματος όταν απαντά κανείς, η θέση που επιλέγει να καθίσει στον καναπέ ή οι λέξεις που χρησιμοποιεί, αποκαλύπτουν πολλά. Τα μοναχοπαίδια για παράδειγμα, συχνά επιλέγουν το κέντρο, κρατώντας για τον εαυτό τους την «κεντρική σκηνή», κάτι που μπορεί να μαρτυρά τον τρόπο που έχουν μάθει να διαχειρίζονται τον χώρο και τις σχέσεις. Έχουν συνηθίσει να κρατούν τον ρόλο του «όλου» για την οικογένεια: το παιδί που θα απορροφήσει τις προσδοκίες, τις απαιτήσεις, τη φροντίδα, τη μοναξιά, τις ελπίδες. Και μαζί με όλα αυτά, συχνά κουβαλούν και μια παραπάνω αγωνία. Αγωνία μοναξιάς. Αγωνία μοναχικού τέλους.
Το ίδιο συμβαίνει όμως και σε όσους έχουν αδέλφια. Ακόμη κι αν κάποιος δεν έχει επαφή μαζί τους πια, το τραύμα, η προσδοκία, ο ανταγωνισμός ή η ανάγκη για αναγνώριση παραμένουν. Γιατί οι αδελφικές σχέσεις είναι η πρώτη μας επαφή με τη δυναμική της συνύπαρξης. Εκεί μαθαίνουμε να μοιραζόμαστε, να διεκδικούμε, να παίρνουμε χώρο ή να αποσυρόμαστε. Και όταν οι ζωές μας μπερδεύονται και με άλλους ρόλους -οικογενειακές επιχειρήσεις, κοινούς οικονομικούς λογαριασμούς, συγκρουσιακές καταστάσεις- τότε τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο.
Στη θεραπεία, η θέση που είχε ή έχει κάποιος στην οικογένειά του αποκαλύπτει πολλά. Ο «ευνοημένος» μπορεί να φαινόταν δυνατός μέσα στην ασφάλεια του σπιτιού, αλλά να δυσκολεύεται να σταθεί αυτόνομα στον κόσμο. Ο «αδικημένος» μπορεί να κουβαλά την πικρία του, αλλά και να έχει χτίσει σιωπηλά την αντοχή του. Συχνά, οι γονείς προστατεύουν το πιο «αδύναμο» παιδί, χαρίζοντάς του χώρο, υποχωρήσεις και φροντίδα, δημιουργώντας έναν ενήλικα που περιμένει το ίδιο κι από τη ζωή. Ή αντίστροφα, φορτώνουν στο «δυνατό» τις ευθύνες, πλάθοντας έναν άνθρωπο που δυσκολεύεται να ζητήσει βοήθεια.
Όμως οι σχέσεις, είτε αδελφικές είτε φιλικές, είτε συντροφικές, είναι δυναμικές. Και αυτό σημαίνει πως δεν είναι ποτέ αργά να αποδεχθούμε τις διαφορές μας, να αναγνωρίσουμε τον ρόλο μας και να διεκδικήσουμε μια ήρεμη συνύπαρξη, αν το θέλουμε. Όχι απαραίτητα για να συμφωνήσουμε σε όλα, αλλά για να μην κουβαλάμε άλλο εκείνο το βάρος που μας άφησε η παιδική μας θέση μέσα στο σπίτι.
Η αλήθεια είναι πως τίποτα δεν μας πονά περισσότερο από μια αδελφική σχέση που έχει σπάσει. Ακόμα κι αν δεν το παραδεχόμαστε. Κι αυτό από μόνο του είναι αρκετό για να κοιτάξουμε μέσα μας.
