Έχετε νιώσει ποτέ διχασμένοι μπροστά σε μια απόφαση, όταν το μυαλό σας έλεγε ένα πράγμα αλλά το σώμα σας κάτι άλλο; Ίσως η καρδιά σας να ένιωθε ενθουσιασμό, αλλά το στομάχι σας να σφιγγόταν. Αν αυτό σας φαίνεται οικείο, δεν είστε μόνοι. Η νευροεπιστήμη αποκαλύπτει αυτό που πάντα διαισθανόμασταν: δεν «σκεφτόμαστε» μόνο με το κεφάλι. Πρώτα νιώθουμε, δρούμε και μετά, αναλογιζόμαστε το γεγονός, σημειώνει στο άρθρο του στο Psychology Today o Justin James Kennedy, καθηγητής εφαρμοσμένης νευροεπιστήμης και οργανωσιακής συμπεριφοράς.

Η νευροπλαστική πραγματικότητα

Έχετε ποτέ ένα «προαίσθημα» για κάτι; Αυτό είναι ο άξονας εντέρου-εγκεφάλου σε δράση. Περιλαμβάνει περίπλοκα δίκτυα νευρώνων και χημικές οδούς σημάτων που επηρεάζουν τη συναισθηματική ρύθμιση και τη γνωστική ευελιξία μέσω της συνεχούς αμφίδρομης επικοινωνίας μεταξύ του εντερικού και του κεντρικού νευρικού συστήματος (Gershon, 1998).

Νιώσατε ποτέ την καρδιά σας γεμάτη αγάπη; Αυτή είναι η συνοχή καρδιάς-εγκεφάλου. Η νευροκαρδιολογία εξετάζει πώς η καρδιά συμμετέχει στην επεξεργασία συναισθημάτων και στη γνωστική διαύγεια, με τη συνοχή καρδιάς-εγκεφάλου να ενισχύει τη φυσιολογική αρμονία σε όλο το σύστημα και να βελτιώνει τη λήψη αποφάσεων (McCraty et al., 2009).

Και αυτό το αίσθημα φόβου που φαίνεται να εμφανίζεται από το πουθενά; Αυτό είναι το λιμβικό σύστημα, και συγκεκριμένα η αμυγδαλή, που ενορχηστρώνει τις αυτόματες αντιδράσεις επιβίωσης του σώματος. Οι αντιδράσεις «πάλη, φυγή, πάγωμα ή υποταγή» ενεργοποιούνται μέσω της αντίληψης απειλής και κινητοποιούν το αυτόνομο νευρικό σύστημα για άμεση δράση (Harvard Health Publishing, 2023).

Κάθε ένα από αυτά τα κέντρα μπορεί να δημιουργήσει νέα νευρωνικά μονοπάτια. Αυτό σημαίνει ότι όταν εκπαιδεύουμε τον εαυτό μας να ελέγχει και τα τρία, δρούμε σε ευθυγράμμιση και αναδιαμορφώνουμε το νευρικό μας σύστημα και τη συμπεριφορά μας. Αυτή είναι η νευροπλαστικότητα σε δράση.

Όταν διαφωνείτε εσωτερικά

Φανταστείτε το εξής: Σας προσφέρθηκε μια νέα δουλειά. Το μυαλό σας λέει ότι είναι μια έξυπνη κίνηση. Η καρδιά σας είναι αναποφάσιστη, ίσως επειδή αφήνετε πίσω ανθρώπους που αγαπάτε. Και το έντερό σας; Συσπάται από άγχος κάθε φορά που το σκέφτεστε.

Αυτή η εσωτερική σύγκρουση δεν είναι απλώς στρες. Είναι βιολογική δυσαρμονία. Και όταν οι τρεις «εγκέφαλοι» δεν είναι ευθυγραμμισμένοι, ο εγκέφαλος μπορεί να κολλήσει σε προστατευτικά, άκαμπτα μοτίβα που μειώνουν την ευελιξία και την καθαρότητα στη λήψη αποφάσεων. Τα καλά νέα είναι ότι η νευροπλαστικότητα επιτρέπει να επαναπρογραμματίσουμε αυτά τα μοτίβα.

Όταν σταματάμε και «συντονιζόμαστε» με το μυαλό, την καρδιά και το έντερό μας, διακόπτουμε τα παλιά, αυτόματα μοτίβα. Αυτό ανοίγει τον εγκέφαλο σε νέες συνάψεις. Με τον χρόνο, αυτά τα νέα μοτίβα, που βασίζονται στην εμπιστοσύνη, τη διαύγεια και την εσωτερική ευθυγράμμιση, γίνονται κυρίαρχα. Έτσι επιτυγχάνεται βιώσιμη αλλαγή.

Η φυσική ακολουθία των νευροπλαστικών αποφάσεων

Έχουμε έναν εγκέφαλο, αλλά το λεγόμενο μοντέλο Coaching των Τριών Εγκεφάλων βασίζεται στη μεταφορά αυτή και προτείνει μια βιολογικά θεμελιωμένη ακολουθία λήψης αποφάσεων:

Το έντερο μέσω νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη ελέγχει για ασφάλεια.

Η καρδιά αξιολογεί τη συναισθηματική αλήθεια και τις αξίες μέσω ωκυτοκίνης και βαζοπρεσσίνης.

Το μυαλό φέρνει λογική, ανάλυση και σχεδιασμό μέσω γλουταμικού και ντοπαμίνης.

Ακολουθώντας αυτήν την ακολουθία, σεβόμαστε τη νευρολογική ιεραρχία του σώματος και μειώνουμε την εσωτερική σύγκρουση. Έτσι, η μάθηση και η αλλαγή συμπεριφοράς ριζώνουν, επειδή η αλλαγή είναι σωματοποιημένη στο νευρικό σας σύστημα.

Επόμενη φορά που θα χρειαστεί να πάρετε μια απόφαση, δοκιμάστε αυτήν την απλή άσκηση:

Ρωτήστε το μυαλό σας: Τι ξέρω; Τι σκέφτομαι;

Ρωτήστε την καρδιά σας: Πώς νιώθω; Ταιριάζει αυτό με τις αξίες μου;

Ρωτήστε το έντερό σας: Τι νιώθω σωματικά; Τι λέει το ένστικτό μου;