Τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον γύρω από τον ύπνο και τα μυστήριά του έχει αυξηθεί θεαματικά. Ένα από τα φαινόμενα που κεντρίζει την περιέργεια όλο και περισσότερων ανθρώπων είναι το lucid dreaming (συνειδητό όνειρο), δηλαδή η εμπειρία κατά την οποία καταλαβαίνετε ότι ονειρεύεστε ενώ βρίσκεστε μέσα στο ίδιο το όνειρο. Οι αναζητήσεις για το αν είναι επικίνδυνο αυτό το φαινόμενο έχουν εκτοξευθεί, καθώς πολλοί αναρωτιούνται αν μπορεί να κρύβει κινδύνους ή αν προσφέρει τελικά οφέλη για την ψυχολογία και την καθημερινότητα.

Παράλληλα, αυξημένο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το υπνοβατικό φαινόμενο (sleepwalking) στους ενήλικες. Αν και συχνά θεωρείται αθώο, υπάρχουν ερωτήματα για το πόσο ασφαλές είναι στην πράξη και πώς μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα του ύπνου.

Ο Martin Seeley, Senior Sleep Expert στο MattressNextDay, μοιράζεται τις πιο χρήσιμες συμβουλές του, εξηγώντας τόσο τα πιθανά οφέλη όσο και τους κινδύνους του lucid dreaming, αλλά και τρόπους για να μειώσετε τον κίνδυνο του υπνοβατικού φαινομένου.

Είναι επικίνδυνο το lucid dreaming;

Σύμφωνα με τον ειδικό, το lucid dreaming θεωρείται γενικά ασφαλές, ωστόσο η υπερβολική εξάσκηση μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στον κύκλο του ύπνου. Το μεγαλύτερο ρίσκο είναι η εμφάνιση της λεγόμενης υπνικής παράλυσης: η στιγμή που νιώθετε ξύπνιοι αλλά δεν μπορείτε να κουνηθείτε ή να μιλήσετε, συχνά συνοδευόμενη από έντονες παραισθήσεις. Αν και δεν είναι επικίνδυνο για την υγεία, αποτελεί μια τρομακτική εμπειρία που μπορεί να δημιουργήσει άγχος για τον ύπνο.

Επιπλέον, η συστηματική χρήση τεχνικών που διακόπτουν τον ύπνο, όπως το να ξυπνάτε τη νύχτα με ξυπνητήρι, μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση μέσα στη μέρα, υπνηλία και γενικότερη απορρύθμιση του οργανισμού.

Υπάρχει κάποιο όφελος

Παρά τους πιθανούς κινδύνους, το lucid dreaming έχει και θετικές πλευρές. Ένα από τα πιο σημαντικά οφέλη είναι ότι μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των εφιαλτών. Όταν συνειδητοποιείτε ότι ονειρεύεστε, έχετε τη δύναμη να αλλάξετε την εξέλιξη του εφιάλτη ή να τον σταματήσετε εντελώς. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμο για όσους υποφέρουν από συχνούς εφιάλτες, αϋπνίες ή νυχτερινούς τρόμους.

Παράλληλα, έρευνες δείχνουν ότι όσοι ονειρεύονται lucid συχνά, ενδέχεται να έχουν καλύτερη μνήμη και γνωστικές ικανότητες, όπως πιο γρήγορη εκμάθηση νέων δεξιοτήτων. Ταυτόχρονα, οι lucid dreams περιέχουν περισσότερα θετικά συναισθήματα, προσφέροντας μια αίσθηση χαράς και ελευθερίας που συχνά μεταφέρεται και στην καθημερινότητα, ανεβάζοντας τη διάθεση και την ευεξία.

5 εύκολα βήματα για να δοκιμάσετε lucid dreaming

Κρατήστε ημερολόγιο ονείρων – Γράψτε κάθε πρωί τι ονειρευτήκατε.

Κάντε reality checks – Κατά τη διάρκεια της μέρας, ελέγξτε αν ονειρεύεστε με μικρά “τεστ”, όπως να προσπαθήσετε να περάσετε το δάχτυλό σας μέσα από την παλάμη.

Χρησιμοποιήστε τη μέθοδο MILD – Πριν αποκοιμηθείτε, επαναλάβετε μια φράση όπως “την επόμενη φορά που θα ονειρεύομαι, θα το καταλάβω”.

Πρακτική mindfulness – Ο διαλογισμός και η ενσυνειδητότητα αυξάνουν την παρατηρητικότητα, που βοηθάει και στα όνειρα.

Οπτικοποίηση – Σκεφτείτε έντονα ότι βρίσκεστε σε ένα όνειρο και το αναγνωρίζετε, λίγο πριν σας πάρει ο ύπνος.

Ο ειδικός τονίζει πάντως ότι η υπερβολική προσπάθεια μπορεί να κουράσει τον οργανισμό. Όπως σε όλα, έτσι και εδώ, το μέτρο είναι το κλειδί.

Πρέπει να ανησυχώ αν υπνοβατώ;

Το υπνοβατικό φαινόμενο είναι συνήθως αβλαβές, ωστόσο υπάρχουν σπάνιες περιπτώσεις όπου μπορεί να γίνει επικίνδυνο, αν π.χ. κάποιος βγει έξω από το σπίτι ή χειριστεί αντικείμενα. Αν ξεκινήσει ξαφνικά στην ενήλικη ζωή ή αν γίνεται πιο συχνά, είναι σημαντικό να απευθυνθείτε σε γιατρό, καθώς μπορεί να σχετίζεται με άλλες διαταραχές ύπνου ή ακόμη και με παρενέργειες φαρμάκων.

Πώς να μειώσετε τον κίνδυνο του sleepwalking

Η σωστή “υγιεινή ύπνου” είναι η καλύτερη πρόληψη. Εστιάστε σε σταθερό ωράριο ύπνου, αποφύγετε καφεΐνη και αλκοόλ πριν τον ύπνο, χαλαρώστε με διάβασμα ή διαλογισμό και προτιμήστε ελαφριά γεύματα το βράδυ.

Για όσους συνεχίζουν να υπνοβατούν, πρακτικά μέτρα ασφαλείας στο σπίτι είναι απαραίτητα: κλείδωμα πορτών και παραθύρων, απομάκρυνση αιχμηρών αντικειμένων, αποθήκευση κλειδιών σε ασφαλές σημείο και χρήση προστατευτικών, όπως πορτάκια στις σκάλες.

Η συμβουλή του ειδικού είναι ξεκάθαρη: “Το sleepwalking είναι συχνά πιο επικίνδυνο λόγω του περιβάλλοντος, παρά εξαιτίας του ίδιου του φαινομένου. Με σωστή πρόληψη και φροντίδα, μπορείτε να νιώθετε περισσότερη ασφάλεια και ηρεμία μέσα στο σπίτι σας”.