Το πόσων χρόνων νιώθετε σε σχέση με τη χρονολογική σας ηλικία ονομάζεται υποκειμενική ηλικία, και αυτός ο αριθμός μπορεί να είναι μικρότερος, ίδιος ή μεγαλύτερος από την πραγματική σας ηλικία. Οι ψυχολόγοι μελετούν την υποκειμενική ηλικία εδώ και δεκαετίες, και πλέον υπάρχει ένα εκτενές σύνολο ερευνών που δείχνει ότι πρόκειται για έναν εντυπωσιακά ισχυρό δείκτη της σωματικής και ψυχικής υγείας, της γνωστικής λειτουργίας και της μακροζωίας.
Σε μελέτη με περισσότερους από 10.000 μεσήλικες και ηλικιωμένους ενήλικες, οι Stephan και συνεργάτες του (2021) διαπίστωσαν ότι όσοι ένιωθαν μεγαλύτεροι από τη χρονολογική τους ηλικία στην αρχή της μελέτης είχαν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένων καρδιοπαθειών και εγκεφαλικών, μέσα στα επόμενα εννέα χρόνια.
Η συσχέτιση αυτή επηρεάζεται εν μέρει από παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία, όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η υπέρταση και η κατάθλιψη, κάτι που υποδηλώνει ότι αυτές οι συννοσηρότητες ενδέχεται να συμβάλλουν τόσο στον κίνδυνο ασθένειας όσο και στη μεγαλύτερη υποκειμενική ηλικία. Η υποκειμενική ηλικία έχει επίσης συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας: Σε δείγμα άνω των 6.000 συμμετεχόντων, εκείνοι που ένιωθαν μεγαλύτεροι από την πραγματική τους ηλικία είχαν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν τα επόμενα οκτώ χρόνια (Rippon & Steptoe, 2015).
Η υποκειμενική ηλικία αποτελεί επίσης δείκτη ψυχικής υγείας. Οι Rippon και Steptoe (2018) βρήκαν ότι τα άτομα που ένιωθαν μεγαλύτερα από τη χρονολογική τους ηλικία ήταν πιο πιθανό να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης και μείωση της λειτουργικότητας τέσσερα χρόνια αργότερα. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα αποτελέσματα αυτά δεν εξηγούνταν από το φύλο, την εκπαίδευση ή ακόμη και προηγούμενη ψυχική υγεία, γεγονός που υποδηλώνει ότι το να νιώθετε μεγαλύτερος από την πραγματική σας ηλικία αποτελεί έναν μοναδικό παράγοντα κινδύνου για μελλοντική κατάθλιψη.
Η υποκειμενική ηλικία συνδέεται με τη γνωστική και εγκεφαλική υγεία
Η γνωστική λειτουργία και η δομή του εγκεφάλου συνδέονται επίσης με το πώς νιώθουμε σε σχέση με την ηλικία μας. Οι Stephan και συνεργάτες του (2021) διαπίστωσαν ότι οι ηλικιωμένοι που ένιωθαν μεγαλύτεροι από την πραγματική τους ηλικία είχαν χειρότερες επιδόσεις σε τεστ μνήμης και εκτελεστικής λειτουργίας οκτώ χρόνια αργότερα, ένα αποτέλεσμα που παρέμεινε ισχυρό ακόμη και ύστερα από σχεδόν 20 χρόνια.
Επιβεβαιώνοντας τα παραπάνω, μελέτη απεικόνισης εγκεφάλου από τους Kwak και άλλους του 2018 αποκάλυψε ότι οι ηλικιωμένοι που ένιωθαν νεότεροι είχαν μεγαλύτερο όγκο σε περιοχές των μετωπιαίων και κροταφικών λοβών, περιοχές που σχετίζονται με τη γλώσσα, τη κοινωνική αντίληψη και τον εκτελεστικό έλεγχο, που στηρίζουν την ικανότητά μας να λαμβάνουμε αποφάσεις, να επικοινωνούμε και να αλληλεπιδρούμε αποτελεσματικά με τους άλλους. Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι η υποκειμενική εμπειρία της γήρανσης συνδέεται στενά με τις νευροβιολογικές διεργασίες της γήρανσης.
Σύμφωνα με τους Wahl και συνεργάτες (2023), αυτή η «προσήλωση στη νεότητα» είναι ο κανόνας, όχι η εξαίρεση. Ωστόσο, για τη μειονότητα που δεν νιώθει έτσι, όσους νιώθουν όσο είναι ή και μεγαλύτεροι, οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές, με σταθερά χειρότερα αποτελέσματα στην ψυχική και σωματική υγεία.
Μπορείτε να αλλάξετε το πώς νιώθετε ηλικιακά;
Το ενθαρρυντικό είναι ότι η υποκειμενική ηλικία δεν είναι σταθερή. Οι υγιεινές επιλογές ζωής, η τακτική άσκηση, η ισορροπημένη διατροφή, η αποφυγή καπνίσματος, η διαχείριση χρόνιων παθήσεων όπως η υπέρταση και η διατήρηση κοινωνικών σχέσεων, μπορούν όλες να σας βοηθήσουν να νιώθετε νεότεροι.
Έτσι, παρόλο που δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω τον χρόνο, ίσως μπορούμε να τον επιβραδύνουμε, αλλάζοντας το πώς βιώνουμε τη γήρανση.
