Όταν ακούμε ξαφνικά στο ραδιόφωνο ένα τραγούδι από μια παλαιότερη εποχή της ζωής μας, συνήθως μεταφερόμαστε αυτόματα στο παρελθόν, στη στιγμή εκείνη, που την έχουμε συνδέσει με το συγκεκριμένο μουσικό κομμάτι. Αυτή ακριβώς είναι η δύναμη της νοσταλγικής μουσικής.
Μια ομάδα ερευνητών ανακάλυψε ότι η μουσική από το παρελθόν έχει ακόμη μεγαλύτερη δύναμη από ό,τι θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Συγκεκριμένα, έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η ακρόαση νοσταλγικής μουσικής μπορεί να δυναμώσει το μυαλό σας.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Human Brain Mapping”, μια ομάδα ερευνητών μοιράστηκε τα αποτελέσματα της εργασίας της για να δει ποια ακριβώς επίδραση μπορεί να έχει η νοσταλγική μουσική στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Τα ευρήματά τους ήταν εκπληκτικά και θα μπορούσαν να έχουν ενδιαφέρουσες συνέπειες για τους ασθενείς με Αλτσχάιμερ.
Οι ερευνητές σημείωσαν: «Με απώτερο στόχο να κατανοήσουμε πώς η μουσική που προκαλεί νοσταλγία μπορεί να βοηθήσει στην ανάκληση αυτοβιογραφικών αναμνήσεων σε άτομα με γνωστική εξασθένιση, προσπαθήσαμε πρώτα να κατανοήσουμε τα νευρωνικά υπόβαθρα αυτών των διαδικασιών σε υγιείς νεαρούς και ηλικιωμένους ενήλικες».
Για το σκοπό αυτό, έκαναν σε 29 νέους ενήλικες, μεταξύ 18 και 35 ετών, και σε 28 ηλικιωμένους ενήλικες, 60 ετών και άνω, μια σειρά από εξετάσεις μαγνητικής τομογραφίας ενώ άκουγαν μουσική. Σύμφωνα με τον Eric W. Dolan, ο οποίος περιέγραψε την εν λόγω μελέτη, οι ερευνητές έβαλαν κάθε συμμετέχοντα να επιλέξει έξι τραγούδια που του προκαλούσαν προσωπική νοσταλγία.
Στη συνέχεια, εντόπισαν μια ομάδα τραγουδιών ελέγχου – μερικά από τα οποία ήταν «οικεία» και μερικά όχι – τα οποία είχαν παρόμοιες μουσικές ιδιότητες, ώστε η εγκεφαλική δραστηριότητα των συμμετεχόντων να μπορεί να συγκριθεί κατά την ακρόαση των νοσταλγικών τραγουδιών, των οικείων μη νοσταλγικών τραγουδιών και των άγνωστων τραγουδιών. «Αυτό εξασφάλισε, ότι οι διαφορές στην εγκεφαλική δραστηριότητα θα μπορούσαν να αποδοθούν στη νοσταλγία και όχι μόνο στα μουσικά χαρακτηριστικά ή στην οικειότητα», δήλωσε ο Dolan.
Σε αντίθεση με τα τραγούδια ελέγχου, τα τραγούδια νοσταλγίας δημιούργησαν αρκετή δραστηριότητα στον εγκέφαλο των συμμετεχόντων.
«Παρ’ όλες τις διαφορές που υπάρχουν στις μουσικές επιλογές, η νοσταλγία, όπως προκαλείται από τη μουσική, συνδέεται με ένα πολύ σαφές μοτίβο στον εγκέφαλο σε όλα τα άτομα και σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Αυτό το μοτίβο περιλαμβάνει τμήματα του εγκεφάλου που ονομάζονται δίκτυο προεπιλεγμένης λειτουργίας και δίκτυο ανταμοιβής», εξήγησε η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Sarah Hennessy. «Αυτά τα δίκτυα του εγκεφάλου μας βοηθούν να επεξεργαζόμαστε πληροφορίες σχετικά με τις ιστορίες της ζωής μας και να ανταποκρινόμαστε σε πράγματα που μας φέρνουν ευχαρίστηση».
Παραδόξως, οι μεγαλύτερες και οι νεότερες ομάδες ενηλίκων είχαν διαφορετικές αντιδράσεις στην ακρόαση νοσταλγικής μουσικής. Ενώ τα ευρήματα αυτά ίσχυαν για όλους τους συμμετέχοντες στη μελέτη, στην ομάδα των ηλικιωμένων ενηλίκων ήταν πιο ισχυρά.
«Οι ηλικιωμένοι ενήλικες όχι μόνο ανέφεραν ότι ένιωθαν πιο θετικά συναισθήματα ακούγοντας μουσική γενικά, αλλά έδειξαν επίσης ισχυρότερες εγκεφαλικές αντιδράσεις στα νοσταλγικά τραγούδια από ό,τι οι νεότεροι ενήλικες», δήλωσε ο Dolan. «Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι ηλικιωμένοι ενήλικες μπορεί να ασχολούνται βαθύτερα με τη νοσταλγική μουσική, αντανακλώντας ενδεχομένως μια μετατόπιση των συναισθηματικών προτεραιοτήτων με την ηλικία».
Η Hennessy αιφνιδιάστηκε λίγο από αυτή την πληροφορία. «Παρατηρήσαμε ότι οι ηλικιωμένοι ενήλικες είχαν στην πραγματικότητα ελαφρώς ισχυρότερη ενεργοποίηση σε αυτές τις περιοχές που σχετίζονται με τη νοσταλγία από ό,τι οι νεότεροι ενήλικες», είπε. «Περιμέναμε ότι οι μεγαλύτεροι και οι νεότεροι ενήλικες θα είχαν παρόμοια μοτίβα ενεργοποίησης, αλλά αυτό το εύρημα ήταν λίγο απροσδόκητο».
Η Hennessy δήλωσε ότι δεν υπάρχει πραγματικά κανένας τρόπος να εξηγηθεί αυτή η διαφορά χωρίς περαιτέρω μελέτη. Ωστόσο, ό,τι κι αν προκαλεί αυτή τη διαφορά, μόνο θετικό μπορεί να είναι. Τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν ότι η μουσική θα μπορούσε να βοηθήσει στη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ.
Οι ερευνητές ισχυρίστηκαν, ότι τα ευρήματά τους δείχνουν ότι μπορεί απλώς οι ηλικιωμένοι ενήλικες να είναι πιο επιρρεπείς στην ανάκληση αυτοβιογραφικών αναμνήσεων. Αυτό ακολουθεί τις πληροφορίες που έχει δημοσιεύσει η Ένωση Alzheimer σχετικά με τη μουσική ως μέθοδο θεραπείας της άνοιας.
«Μελέτες έχουν δείξει ότι η μουσική μπορεί να μειώσει την ταραχή και να βελτιώσει τα προβλήματα συμπεριφοράς που είναι συνηθισμένα στα μεσαία στάδια της νόσου», ανέφεραν. «Ακόμη και στα τελευταία στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ, ένα άτομο μπορεί να είναι σε θέση να χτυπάει έναν ρυθμό ή να θυμάται τους στίχους ενός τραγουδιού από την παιδική του ηλικία».
Αυτές οι πληροφορίες κάνουν τη μουσική να μοιάζει με μια τρομερά υποσχόμενη θεραπεία για τους ασθενείς με Αλτσχάιμερ. Ακόμη και αν δεν υπάρχουν αξιοσημείωτες επιδράσεις στη μνήμη, θα μπορούσε να βελτιώσει την ποιότητα ζωής.
