Από το 1926, που έκανε την πρώτη της δημόσια και επιτυχημένη εμφάνιση προγράμματος, η εφεύρεση του Σκωτζέζου John Logie Baird, η τηλεόραση, έχει αλλάξει σαρωτικά και δυσανάλογα με το τι θα περίμενε κανείς για τα –ούτε– εκατό πρώτα χρόνια της ζωής της. Το 1929 γίνεται η πρώτη μαζική παραγωγή τηλεοπτικών συσκευών. Περνούν πενήντα χρόνια περίπου ώσπου η λειτουργία της να τελειοποιηθεί, δηλαδή να σταθεροποιηθεί η εικόνα της, να είναι έγχρωμη, να προστεθούν κανάλια και να γίνει ένα εύκολα προσβάσιμο αντικείμενο για τον μέσο άνθρωπο.
Στα ’80s, είχε μπει σχεδόν σε κάθε σπίτι. Ο πρώτος 24ωρος σταθμός ειδήσεων ήταν το CNN, ενώ οι λάτρεις της μουσικής είχαν για πρώτη φορά τη δυνατότητα να μπουν σε έναν κόσμο μουσικών βίντεο με την ίδρυση του MTV. Ταυτόχρονα, οι κωμικές σειρές και οι οικογενειακές εκπομπές είχαν γίνει το αγαπημένο της εποχής. Στη δεκαετία του 1980, οι θεατές απέκτησαν επίσης τη δυνατότητα να γράφουν και να αναπαράγουν προγράμματα, με τις οικιακές βιντεοκασέτες να είναι ευρέως διαθέσιμες.
Μέχρι τα τέλη του ’80, είχαμε παγκοσμίως ήδη εθιστεί στο «χαζοκούτι» και δεν υπήρχε γυρισμός.
Η τηλεόραση στα ’90s δεν άλλαξε ριζικά ως προς τη λειτουργικότητα και τα τεχνικά χαρακτηριστικά της, «εγκαταστάθηκε» όμως στο επίκεντρο της οικογενειακής ζωής. Σαν άλλη εστία, μάζευε όλη την οικογένεια γύρω της – σε συγκεκριμένες ώρες, για την εκάστοτε αγαπημένη σειρά. Δικαιολογημένα αυτή χαρακτηρίζεται ως η «χρυσή εποχή» της τηλεόρασης. Τότε ξεκίνησαν σίριαλ που παίζονται ακόμα και σήμερα ή είχαν τεράστιο αντίκτυπο.
Ο David Lynch υπέγραψε το Twin Peaks το 1990-1991, και το 2017, αν θυμάστε, γυρίζεται ένας ακόμα κύκλος. Έτσι είδαμε ξανά τον Kyle MacLachlan να πρωταγωνιστεί στη σειρά, που πλέον ήταν διαθέσιμη στις πλατφόρμες (HBO Max) – τέτοιο ήταν το εκτόπισμα της σειράς σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά. Ακόμα μια σειρά του ’90 που έκανε reboot αργότερα με νέα σεζόν, το 2018, είναι το X-Files (ξεκίνησε το 1993 και μέτρησε έντεκα συναπτές σεζόν). Να μην πούμε για τα Friends, που έγιναν τα φιλαράκια όλων ανά τον κόσμο και το 2021 επανήλθαν με ένα επεισόδιο Friends: The Reunion στο HBO Max. Την ίδια χρονιά επέστρεψε με το σίκουελ And Just Like That… η θρυλική σειρά των ’90s Sex & the City.
Και η μόδα χρησιμοποιεί την ίδια τακτική. Πριν κάνει το επόμενο βήμα της κοιτάζει πίσω, βλέπει τις τάσεις και τι πήγε καλά και επανέρχεται σε αυτά ακόμα και δεκαετίες αργότερα. Βηματίζει προς τα εμπρός, πάντα όμως εμπνέεται από το παρελθόν. Όπως πολλές επιτυχημένες σειρές επανήλθαν με νέους κύκλους τα τελευταία χρόνια, έτσι και η μόδα του τότε επανήλθε στο σήμερα. Και το αντίστροφο. Η τηλεόραση, άλλωστε, παίρνει έμπνευση από τη ζωή και η μόδα, παρότι είναι στη ζωή, πολλές φορές εμπνέεται και από την TV.
Πολλά έχουν αλλάξει, οι τηλεοράσεις έγιναν πλάσμα κι εμείς μπορεί να μην τις χρησιμοποιούμε πλέον όσο κάποτε, ωστόσο η φιλοσοφία της μικρής οθόνης συντηρείται. Είτε μιλάμε για τη μικρή οθόνη του λάπτοπ ή την ακόμα πιο μικρή του κινητού, ακόμα δημιουργούνται σειρές και εκπομπές που επηρεάζουν και επηρεάζονται από την ποπ κουλτούρα.
Η αρχή για τις συσκευές με λειτουργικότητα τηλεόρασης έγινε το 1998, όταν έγινε δυνατή η προβολή βίντεο στον παγκόσμιο ιστό και επομένως και η προβολή και αναζήτηση τηλεοπτικών εκπομπών σε έναν υπολογιστή. Έκτοτε και καθώς οι υπολογιστές έγιναν νορμαλιτέ, τα δεδομένα άλλαξαν. Τα τηλεοπτικά προγράμματα άρχισαν να γεμίζουν με ζωντανές εκπομπές και η μυθοπλασία να διοχετεύεται σε ένα σύστημα στο οποίο οι θεατές μπορούν να παρακολουθούν όποτε θέλουν. Σήμερα, η σύγχρονη κοινωνία έχει υποκλιθεί στην ευκολία των πλατφορμών streaming, εκεί που μπορεί κανείς να βρει παλιές αλλά και όλες τις νέες σειρές! Αυτές που επηρεάζουν το τι είναι στη μόδα.
Σε Κατάσταση Ευφορίας
Από όταν ξεκίνησε η σειρά Euphoria, το 2017, παρατηρήθηκε στο διαδίκτυο αύξηση στην αναζήτηση των όρων «Y2K fashion» και «low rise trousers», αφού στη σειρά οι ηρωίδες φορούσαν χαμηλοκάβαλα παντελόνια. Σημειωτέον όμως ότι τότε ήμασταν «εθισμένοι» στα ψηλόμεσα. Έτσι καταλαβαίνει κανείς ότι το Euphoria, με τα crop tops, τα flassy κοσμήματα, τα cutouts, τα cowl neck τοπ και τα χαμηλοκάβαλα παντελόνια, επηρέασε το πώς ντυνόμαστε στην καθημερινότητά μας. Δηλαδή, μέσα από μια τηλεοπτική σειρά άλλαξαν τα δεδομένα του street style. Δημιούργησε τάσεις που δεν διυλίστηκαν πρώτα μέσα από τα σχέδια των μεγάλων οίκων, αλλά προέκυψαν απευθείας από τη μικρή οθόνη.
Euphoria © A24, HBO. 
Euphoria © A24, HBO.
Η ενδυματολόγος Heidi Bivens αποφάσισε να εκδημοκρατίσει τη μόδα που δημιούργησε. Αφενός διάλεξε εύκολα και οικονομικά ρούχα για να παρουσιάσει τις τάσεις της μόδας και αφετέρου, μέσα από το προφίλ της στα κοινωνικά δίκτυα, έδωσε link σε καταστήματα στο Etsy και στο Depop καθώς και σε «βιντατζάδικα» με φθηνότερες εναλλακτικές των looks που είχε δημιουργήσει για κάθε χαρακτήρα. Έτσι έδωσε τον παλμό για το πού θα βρει κανείς Y2K μόδα – σε μια περίοδο που δεν μας είχε κατακλύσει ακόμα. Την επανάσταση που έφερε η Bivens μέσα από τα κοστούμια της στο Euphoria περιγράφει εκτενώς η «εγκυκλοπαίδεια» που υπογράφει η ίδια, Euphoria Fashion.
Βγάλε το Στέμμα!
Πριν από λίγο καιρό βγήκε η έκτη και τελευταία σεζόν της δημοφιλούς σειράς του Netflix The Crown. Σε αυτόν τον κύκλο βλέπουμε τη ζωή της Νταϊάνα (τώρα την υποδύεται η Elizabeth Debicki) στα ’90s. H Amy Roberts έχει επιμεληθεί τα κοστούμια, τα οποία είναι εξίσου επιδραστικά με τα προηγούμενα. Το τμήμα σχεδίασης κοστουμιών, άλλωστε, σε κάθε σεζόν της σειράς, από το 2016 μέχρι σήμερα, κάνει θαύματα. Στη λίστα του Lyst με τις πιο δημοφιλείς αναζητήσεις του 2022 είδαμε ότι υπήρχε ψηλά το «revenge dress», ένας όρος που δημιουργήθηκε για ένα φόρεμα τόσο σέξι και κομψό που φορώντας το παίρνεις εκδίκηση από τον πρώην.
Κι αν κάποια είναι γνωστή για το «revenge» φόρεμά της, αυτή είναι η Diana, η οποία είχε φορέσει ένα μίνι μαύρο φόρεμα Christina Stambolian με έξω τους ώμους και πέρλες στον λαιμό αμέσως αφότου έγινε γνωστό από την τηλεόραση ότι ο σύζυγός της πρίγκιπας Κάρολος την απατούσε με την Καμίλα. Τι σχέση έχει κάτι που συνέβη το 1994 με την αύξηση των αναζητήσεων του revenge dress σήμερα; Μα φυσικά και έχουν σχέση. Η αύξηση αυτή προκλήθηκε αφού κυκλοφόρησαν οι φωτογραφίες της Debicki σαν Νταϊάνα με αυτό το φόρεμα. Μάλιστα, την επόμενη μέρα από την κυκλοφορία της φωτογραφίας αυτής, το Lyst παρατήρησε αύξηση 58% στα «off-the-shoulder black dresses».
Σήμερα μετράμε πάνω από 101,7 εκατομμύρια προβολές των βίντεο με hashtag #revengedress στο TikTok.
Στη νέα σεζόν παίρνουμε μια γερή δόση από την καθημερινή ζωή της Νταϊάνα πίσω από τα φώτα. Τη βλέπουμε να φοράει ποδηλατικό σορτς, προπονητικά παπούτσια Reebok και το χαρακτηριστικό της γκρι φούτερ Χάρβαρντ – ένα σύνολο που και σήμερα είναι πάνω-πάνω στις επιλογές μας. Επίσης, θυμηθείτε ότι οι καρό φούστες και γενικώς το ταρτάν, το οποίο έχει συνδεθεί με τη στιλιστική ταυτότητα της βασιλικής οικογένειας, είναι τάση αυτήν τη σεζόν. Τυχαίο κι αυτό;
By the Order of Peaky Blinders
Ποιος θα περίμενε ότι ένα βρετανικό δράμα εποχής θα μπορούσε να επηρεάσει τις στιλιστικές αποφάσεις των αντρών; Πολύ λίγες σειρές την τελευταία δεκαετία κατάφεραν να επιδράσουν στο αντρικό στιλ τόσο όσο το Peaky Blinders (2013-2022). Η αισθητική του ήταν επηρεασμένη από τα ’20s, όπου ξεκινά η πρώτη σεζόν της σειράς. Βλέπουμε βαριά υφάσματα, όπως αντρικά τουίντ μπουφάν, γιλέκα, στιβαρές μπότες και baker boy καπέλα.
Peaky Blinders ©BBC.Peaky Blinders ©BBC.
Ο αγαπημένος τηλεοπτικός γκάνγκστερ Τόμας Σέλμπι (Cillian Murphy) ακόμα και σήμερα είναι πηγή έμπνευσης, τόσο για το αντρικό στιλ όσο και για την υψηλή μόδα. Οι αναζητήσεις για τουίντ κοστούμια είχαν επίσης αύξηση από έτος σε έτος, με 228.700 το 2017, 245.000 το 2018 και 247.500 το 2019. Επίσης, η Google αποκάλυψε ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο ο μεγαλύτερος μηνιαίος όγκος αναζητήσεων για τις τραγιάσκες ήταν 27.100 τον Νοέμβριο του 2017 όταν κυκλοφόρησε η τέταρτη σεζόν Peaky Blinders.
Παράξενα Πράγματα
Η ηρωίδα του Stranger Things (2016-2025), Ιλέβεν, έγινε είδωλο του στιλ μέσα από την dark σειρά του Netflix που διαδραματίζεται τη δεκαετία του ’80. Εκτός από την έμπνευση που έχει δώσει στα αποκριάτικα κοστούμια, το Stranger Things έχει επηρεάσει το τι φοράμε καθημερινά. Όταν ανακοινώθηκε η τέταρτη σεζόν, ένα συγκεκριμένο ροζ φόρεμα με γιακά Peter Pan, πολύ παρόμοιο με αυτό που φορούσε η Ιλέβεν, είχε ζήτηση για αγορά ανά 3 λεπτά.
Βέβαια, τότε ήμασταν ήδη επηρεασμένοι στιλιστικά από τα ’80s. Φορούσαμε scrunchies, πολύχρωμα windbreakers και λευκά sneakers με ιδιαίτερες κάλτσες όταν η σειρά αυτή έγινε viral. Τα τελευταία επτά χρόνια, βέβαια, το Stranger Things έγινε μέχρι και μπλουζάκι σε fast fashion καταστήματα και οι αναζητήσεις για ορισμένα είδη μόδας της δεκαετίας του ’80 έχουν αυξηθεί – καθόλου τυχαία. Με μια αύξηση 356% στα «scrunchies», 99% στο «shearling jacket» και 47% στο «Hawaiian shirt», φαίνεται πως το Stranger Things είναι μια από τις σειρές με τη μεγαλύτερη επίδραση στη μόδα. Κι αυτή είναι μια ακόμα φορά που η μόδα ακολουθεί μια κυκλική διαδικασία: παίρνει τη διάθεση που έχουμε στην πραγματική ζωή, την περνάει μέσα από τα κοστούμια των σειρών και τη στέλνει ξανά πίσω, δημιουργώντας ακόμα πιο μεγάλο hype.
Από τη μια έχουμε σειρές όπως το And Just Like That…, που μόνο με μια σκηνή στη φετινή του σεζόν –όπου η Carrie (Sarah Jessica Parker) κρατάει μια τσάντα-πουλί– καταφέρνει να δημιουργήσει λίστα αναμονής στον JW Anderson και να αυξήσει κατά 488% τις αναζητήσεις για ένα αξεσουάρ, και από την άλλη έχουμε το Emily in Paris, που για τα κοστούμια του μιλάνε όλοι, αλλά βλέπουμε ότι τελικά δεν κατάφερε να δημιουργήσει καμία τάση. Κι αυτό ίσως γιατί το στιλ της Έμιλι είναι τόσο παρωχημένο και εκτός πραγματικότητας που δεν μπορεί να επηρεάσει το καθημερινό μας ντύσιμο.
Η σχέση της μόδας με την οθόνη είναι αδιαμφισβήτητη. Τα ρούχα στις σειρές χρησιμοποιούνται στρατηγικά, για να θολώσουν τη γραμμή μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, δημιουργώντας τελικά τάσεις.
Οι άνθρωποι που εμφανίζονται στις τηλεοπτικές εκπομπές επίσης έχουν τεράστια επιρροή στις καθημερινές επιλογές μας. Όλα όσα φοράνε αγαπητά πρόσωπα και παρουσιάστριες, όπως η Ellen deGeneres, η Oprah Winfrey και η Ελένη Μενεγάκη, «ξεπουλάνε» σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Δεν χρειάζεται να είσαι top lister βέβαια για να επηρεάσεις με τις στιλιστικές επιλογές σου τις συνήθειες των καταναλωτών. Στο site wornontv.net μπορεί να βρει κανείς τι φοράει ο κάθε άνθρωπος που παίζει σε σειρά ή εμφανίζεται στην τηλεόραση. Είναι τέτοια η ανάγκη του κοινού να βρει αυτά τα ρούχα, που έχει δημιουργηθεί αυτή η βάση δεδομένων. Κι αν δεν είναι ακόμα σαφές ότι η τηλεόραση και η μόδα είναι συγκοινωνούντα δοχεία, διαβάστε απλώς στα στοιχεία. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.
Το θέμα φιλοξενήθηκε αρχικά στο περιοδικό InStyle, στο τεύχος 111 Δεκέμβριος 2023, με εξώφυλλο την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη.
