17 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο γιορτάζω τον ερχομό της αδερφής μου στη ζωή αυτή. Την ίδια μέρα φέτος, η Μαχσά Αμινί άφησε την τελευταία της πνοή στα 22 της σε κάποιο νοσοκομείο της Τεχεράνης του Ιράν. Κι αν πριν ανυπομονούσα μια φορά για να γιορτάσω αυτή τη μέρα του χρόνου, τώρα θα ανυπομονώ δύο φορές. Σας ακούγεται παράδοξο; Όχι, δεν χάρηκα προφανώς με αυτό το θάνατο, αλλά και με κανέναν θάνατο. Ωστόσο για μένα στο εξής αυτή η μέρα θα είναι μέρα μνήμης. Θα μου υπενθυμίζω το προνόμιό μου να είμαι και να φέρομαι όπως θέλω και κυρίως να πιέζω για αλλαγή.
Τέσσερις εβδομάδες μετά έχουν γραφτεί πολλά και έχουν γίνει πολλά περισσότερα. Γυναίκες, όπως η Νίκα Σακαραμί ετών 17, έχουν χάσει τις ζωές τους επειδή τόλμησαν να κατέβουν στους δρόμους και να κόψουν τα μαλλιά τους ως ένδειξη συμπαράστασης στο κορίτσι αυτό που η «αστυνομία της ηθικής» (ναι υπάρχει τέτοια αστυνομία στο Ιράν δεν είναι μεταφορικός λόγος) χτύπησε θανατηφόρα και φυλάκισε, επειδή ένα τσουλούφι από τα μαλλιά της δεν είχε πειθαρχήσει κάτω από την μαντήλα. Μας σκοτώνουν για τρίχες, κυρίες και κύριοι. Ακούγεται υπερβολικό, αλλά είναι η αλήθεια. Μια πραγματικότητα που θα προσπαθήσουμε να αλλάξουμε, ο καθένας από τη θέση του.
Ιρανοί αξιωματούχοι ασφαλείας έχουν συλλάβει δεκάδες δημοσιογράφους και φωτογράφους από την έναρξη των γεγονότων. Η κυβέρνηση κατέπνιξε τις περισσότερες ανεξάρτητες αναφορές για το θέμα και προσπάθησε να φιμώσει τους διαφωνούντες, ενώ ενίσχυσε τις προσπάθειες για παρακολούθηση του κόσμου. Οι αρχές διέκοψαν επίσης το διαδίκτυο για να εμποδίσουν τη μετάδοση πληροφοριών. Τους έχουν αποκλείσει σα να λέμε. Όμως όσο κι αν δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς συμβαίνει σε εκείνο το σημείο του χάρτη, ξέρουμε τι πρέπει να συμβεί από εδώ και πέρα. Αλλαγή.
Αυτό το κείμενο είναι μια υπενθύμιση για όλους μας, που σίγουρα αναστατωθήκαμε με την είδηση και τα γεγονότα που ακολούθησαν, αλλά γρήγορα ξεχάσαμε. Μπορεί να μην είναι λοιπόν το θέμα της ημέρας ή της εβδομάδας πια, αλλά γι’ αυτό ακριβώς νιώθω πως είναι υποχρέωσή μας εδώ στο InStyle να το επαναφέρουμε. Γιατί εκεί, στο Ιράν, ακόμα διαδηλώνουν στους δρόμους και θέλουμε να είμαστε μαζί τους. Ευτυχώς έχει πάρει τόσο μαζική διάσταση το θέμα, που ακόμα και μαθήτριες από διάφορα σχολεία συμμετέχουν. Μιλάμε για μια από τις μεγαλύτερες αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις που έχει δει το Ιράν τα τελευταία χρόνια. Το γράφω αυτό και όσο πληκτρολογώ, χαμογελάω.
«Βγάλε αυτή την κουκούλα, παθαίνω κλειστοφοβία!
– Ξεχνάω ότι τη φοράω.
-Ποτέ μην το ξεχνάς, Ο φόβος μας κάνει να χάνουμε τη συνειδητοποίησή μας.»
συμβούλευε η γιαγιά την μικρή Μαρζάν στην ταινία Περσέπολις, ή ακόμα καλύτερα η ίδια η Μαρζάν Σατραπί, η Ιρανή συγγραφέας και δημιουργός της ταινίας, τις Ιρανές. Η πολυβραβευμένη ταινία του 2007 ήταν ίσως μια πρώτη ξεκάθαρη call to action κίνηση μιας Ιρανής απευθυνόμενης στον σύγχρονο δυτικό κόσμο. Και για εμάς ήταν η πρώτη επαφή με τον ανατολικό λαό και την παθογένεια του χιτζάμπ. Και πάλι όμως, αν και μας σόκαρε τότε η πραγματικότητά τους όπως την είδαμε μέσα από την ταινία, γρήγορα την ξεχάσαμε και να που είμαστε τώρα ξανά μετά από 15 χρόνια.
Να πούμε εδώ ότι το χιτζάμπ δεν είναι απλώς μια μαντήλα, ένα είδος ρούχου που δηλώνει θρησκευτική προτίμηση –όπως λένε-, αλλά αντιπροσωπεύει το δικαίωμα στην επιλογή. Το οποίο οι Ιρανές, από το 1979 που έγινε υποχρεωτικό το χιτζάμπ και έπειτα, δεν το έχουν. Άρα μάλλον δεν τίθεται θέμα προτίμησης, αλλά επιβολής. Εξαναγκάζουν τις Ιρανές σε μια κεκαλυμμένη από θρησκευτικούς λόγους σεμνοτυφία για διάφορους πατριαρχικούς λόγους. Γιατί λέει είναι θέμα σεμνότητας να είσαι καλυμμένη από την κορυφή μέχρι τα νύχια. Αν είσαι γυναίκα. Αν είσαι άντρας, δεν είναι απαραίτητο. Μπορείς να είσαι σεμνός και με tuxedo. Δηλαδή, στο Ιράν η εικόνα κάποιου είναι και μια πολιτική στάση, βέβαια πάντα ανάλογα και με το φύλο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που τα ρούχα μάς τοποθετούν πολιτικά και κοινωνικά εκεί έξω. Πολύ γρήγορα να σας πάω μια βόλτα στα 60s που δημιουργήθηκαν τα μίνι, στα πλαίσια ενός γενικότερου κινήματος των νέων της εποχής που προσπάθησαν να παρεκκλίνουν από την καταπιεστική μεταπολεμική μόδα της δεκαετίας του 1950. Ή για να πάμε στο σήμερα, η απουσία των σουτιέν, οι διαφάνειες και η έμφαση στο γυμνό σώμα (cut-outs, micro-mini, bralette) είναι ο τρόπος μας ως σύγχρονες γυναίκες να εξαφανίσουμε το σεξισμό και τη σεξουαλικοποίηση του σώματος και μαζί να διεκδικήσουμε πίσω θεμελιώδη δικαιώματα που συντονισμένα, σε διάφορα σημεία του πλανήτη μας αφαιρούν, όπως για παράδειγμα το δικαίωμα στην άμβλωση.
«Σεβασμός στις τολμηρές, ασυμβίβαστες, ατρόμητες γυναίκες του Ιράν. Όλες εκείνες που επιβίωσαν και αντιστάθηκαν για δεκαετίες, εκείνες που σήμερα καταλαμβάνουν τους δρόμους, τη Mahsa Amini και όλες τις νέες Ιρανές όπως αυτή. Οι γυναίκες δεν χρειάζονται αστυνόμευση της ηθικής τους, επανεκπαίδευση του μυαλού τους, έλεγχο του σώματός τους. Χρειάζονται ελευθερία να ζήσουν και να αναπνεύσουν χωρίς βία και απειλές. Προς όλες τις γυναίκες του Ιράν, είμαστε μαζί σας» ανέφερε η Αντζελίνα Τζολί μέσα από ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αντίστοιχα, ως ένδειξη συμπαράστασης μια Σουηδή βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Abir al-Sahlani, έκοψε τα μαλλιά της στο κοινοβούλιο αυτή την εβδομάδα για να υποστηρίξει τις Ιρανές γυναίκες και ζήτησε τη δράση της Ε.Ε. κατά της Τεχεράνης. Τέλος, κορυφαίες Γαλλίδες ηθοποιοί όπως η Ζιλιέτ Μπινός και η Ιζαμπέλ Ουπερ έκοψαν επίσης τα μαλλιά τους σε ένδειξη αλληλεγγύης. Όποιο κι αν είναι το βήμα που έχετε, χρησιμοποιήστε το γιατί η αλλαγή έρχεται μόνο με την επιμονή και την οργανωμένη κίνηση. Ακόμα και με το να το συζητάτε με τις φίλες σας, γίνεστε κομμάτι της αλλαγής. Απλώς μην ξεχνάτε και μη γυρίζετε την πλάτη σας.
Είμαστε μαζί με αυτές τις γυναίκες, με τα κορίτσια, με τα παιδιά και τους άντρες που ζητάνε ελευθερία και το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση.
