Στη Νότια Ιταλία, περίπου δύο ώρες μακριά από τη Ρώμη, απλώνεται μια πόλη που μοιάζει να ισορροπεί ανάμεσα στο πραγματικό και το μυθικό. Το Μπενεβέντο (Benevento), γνωστό ως «η Πόλη των Μαγισσών», κουβαλά έναν θρύλο που έχει περάσει από γενιά σε γενιά, ντύνοντας τα σοκάκια του με μια ατμόσφαιρα που θυμίζει παλιά, μυστική αφήγηση. Κι ενώ σήμερα το συναντάτε ως έναν γοητευτικό, ιστορικό προορισμό γεμάτο μνημεία, ο μύθος της μαγείας συνεχίζει να πλανάται πάνω από την πόλη, σαν αχνό άρωμα που δεν φεύγει ποτέ.
Η καρυδιά του Μπενεβέντο και οι Janare (Γιανάρε) που ταξίδευαν μέσα στη νύχτα
Ο πιο διάσημος θρύλος της περιοχής περιστρέφεται γύρω από μια μυστηριώδη καρυδιά (Noce di Benevento) κοντά στον ποταμό Σάμπατο. Σύμφωνα με τις παραδόσεις, οι Janare-οι γυναίκες-μάγισσες της Ιταλίας– ταξίδευαν νύχτα από κάθε γωνιά της χώρας για να συγκεντρωθούν στο δέντρο και να πραγματοποιήσουν τελετές και χορούς που τρόμαζαν τους κατοίκους. Το συγκεκριμένο σημείο είχε γίνει για αιώνες το επίκεντρο κάθε ιστορίας που αφορούσε το απόκρυφο, δημιουργώντας ένα πέπλο φόβου αλλά και γοητείας γύρω από την πόλη.
Η εξομολόγηση που σημάδεψε την πόλη
Το 1428, ο μύθος του Μπενεβέντο «σφραγίστηκε» μέσα από τη δίκη της Ματτεούτσια ντι Φραντσέσκο, μιας γυναίκας από την Ούμπρια που κατηγορήθηκε για μαγεία. Κατά την ομολογία της απήγγειλε μια περίφημη επωδό που έμελλε να γίνει ταυτόσημη με την πόλη και να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τη φήμη της.
“Unguento, unguento / mandame a la noce de Benivento, / supra aqua et supra ad vento / et supra ad omne maltempo.”
(«Αλοιφή, αλοιφή / στείλε με στην καρυδιά του Μπενεβέντο / πάνω από το νερό και πάνω από τον άνεμο / και πάνω από κάθε κακοκαιρία.»)
Από τότε, οι ιεροεξεταστές ρωτούσαν κάθε γυναίκα που κατηγορούνταν για μαγεία αν είχε βρεθεί ποτέ στην καρυδιά του Μπενεβέντο, δημιουργώντας έναν κοινό «τόπο κατηγορίας» και μετατρέποντας την πόλη στο επίκεντρο της ιταλικής παράδοσης για το Σάββατο των Μαγισσών.
Οι γυναίκες πίσω από τους μύθους – Θεραπεύτριες, γνώστριες και στόχοι
Πίσω από τη δαιμονοποίηση των Janare κρύβονται κοινωνικές και πολιτικές ιστορίες. Πολλές από αυτές τις γυναίκες θεωρούνται από σύγχρονους ανθρωπολόγους ως θεραπεύτριες, που γνώριζαν τη δύναμη των βοτάνων και είχαν κληρονομική γνώση βοτανοθεραπείας. Η ικανότητά τους να θεραπεύουν και να γνωρίζουν μυστικά της φύσης τις έκανε σε πολλές περιπτώσεις αντικείμενα φόβου, αλλά και εύκολους στόχους σε περιόδους διωγμών. Την ίδια στιγμή, το Μπενεβέντο ως πλούσιο και ισχυρό Δουκάτο είχε συχνά πολιτικές εντάσεις με τον Παπισμό και δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως ο μύθος της «μαγικής πόλης» εξυπηρέτησε και πολιτικά συμφέροντα.
Το Μπενεβέντο σήμερα – Μια πόλη που ζει με τους θρύλους της
Παρά τον χρόνο που έχει περάσει, το Μπενεβέντο δεν έχει αποτινάξει εντελώς αυτή τη μαγική του ταυτότητα, αντίθετα, την έχει ενσωματώσει με τρόπο γοητευτικό.
Οι Δεισιδαιμονίες: Πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν ότι για να αποτρέψουν μια Janara από το να μπει στο σπίτι, πρέπει να αφήσουν μια σκούπα στην πόρτα. Η μάγισσα θα αποσπαστεί μετρώντας τις ίνες του ψάθινου χόρτου, αδυνατώντας να περάσει το κατώφλι.
Το Μουσείο: Το Μουσείο Μαγισσών (Janua) διατηρεί ζωντανές τις προφορικές ιστορίες και τα έθιμα, ερευνώντας τον μαγικό κόσμο της Janara μέσα από τα μάτια των ηλικιωμένων κατοίκων.
Το λικέρ “Strega”: Η πιο ορατή εμπορική κληρονομιά είναι το διάσημο κίτρινο ηδύποτο Liquore Strega (Strega σημαίνει «Μάγισσα» στα ιταλικά), που ιδρύθηκε το 1860. Ο δημιουργός του, Τζουζέπε Αλμπέρτι, ονόμασε το προϊόν του από τον τοπικό μύθο. Η ετικέτα απεικονίζει μάγισσες να χορεύουν γύρω από την καρυδιά, μετατρέποντας τη θρυλική εικόνα σε σύμβολο της πόλης.
Και αν θέλετε να μάθετε πώς φτιάχνεται το διάσημο Liquore Strega, οι ντόπιοι θα σας μιλήσουν μόνο για όσα «επιτρέπεται» να ειπωθούν. Θα αναφέρουν ότι η χρυσαφένια του απόχρωση προέρχεται από το σαφράν και ότι η βάση του δημιουργείται από ένα μυστικό μείγμα περίπου εβδομήντα βοτάνων και μπαχαρικών -από κανέλα και άγρια μέντα μέχρι γλυκάνισο, γαρύφαλλο και αρωματική ρίζα ίριδας. Θα σας πουν επίσης πως όλα αυτά αποστάζονται σε παραδοσιακά καζάνια και στη συνέχεια ωριμάζουν σε βαρέλια για να δέσουν αρμονικά τα αρώματά τους. Αλλά τα πιο σημαντικά συστατικά; Αυτά δεν τα αποκαλύπτουν ποτέ. Μένουν κρυμμένα, όπως κάθε καλός θρύλος που συνεχίζει να ζει από στόμα σε στόμα στο Μπενεβέντο.
