Παράδειγμα προς μίμηση είναι η επιβράβευση του δήμου Αιγιαλείας για την επιτυχία του ευρωπαϊκού έργου FAME ROAD, στο οποίο συμμετέχει. Η παραχώρηση ενισχυμένου προϋπολογισμού είναι γεγονός, για την υλοποίηση δράσεων διάχυσης, εξωστρέφειας και ανάπτυξης της διασυνοριακής συνεργασίας των εμπλεκομένων φορέων Ελλάδας και Ιταλίας. Το έργο FAME ROAD εστιάζει στη διατήρηση και ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας με βάση τους τέσσερις πυλώνες F.A.M.E. (Food, Art, Movement, Energy), δηλαδή, τοπικά προϊόντα αγροδιατροφικού τομέα, τέχνη-πολιτισμός, βιώσιμη κινητικότητα και πράσινη ενέργεια.

Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας INTERREG V-A «Ελλάδα – Ιταλία 2014-2020» και συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε. και από εθνικούς πόρους των κρατών που συμμετέχουν. Εταίροι του προγράμματος για την Ελλάδα είναι ο δήμος της Αιγιαλείας και το European Regional Framework for Cooperation και για την Ιταλία ο δήμος της Gravina di Puglia, ο δήμος Grottaglie και η ερευνητική κοινοπραξία πανεπιστημίων της Απουλίας UNIVERSUS.

Το FAME ROAD βασίζεται στο GreenRoad.it, μια καλή πρακτική που ενθαρρύνει την ανάπτυξη μιας οικολογικά βιώσιμης οικονομίας, ενισχύοντας συγκεκριμένη πολιτιστική και φυσική κληρονομιά και τις διατροφικές αξίες της περιοχής. Στοχεύει στη διατήρηση και ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας. Στο πνεύμα αυτό, το έργο υιοθετεί ολιστική προσέγγιση σε πολιτιστικές, φυσιολατρικές, οικονομικές και κοινωνικές πτυχές που συμπεριλαμβάνονται στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του μοντέλου σε κάθε φάση του έργου. Επιπλέον, οι ενδιαφερόμενοι και οι εμπλεκόμενοι φορείς είναι ευπρόσδεκτοι να συμμετάσχουν τόσο με κατάθεση προτάσεων στο site fameroad.eu όσο και κατά την πραγματοποίηση των διαδικασιών. Το μοντέλο διαμορφώνεται από τους ίδιους τους φορείς. Οι ιδέες, οι τρόποι και οι προϋποθέσεις που θα καταστήσουν μια περιοχή τουριστικό προορισμό, υιοθετώντας το μοντέλο FAME, μπορούν να διαμορφωθούν μέσα από ένα μνημόνιο συνεργασίας με τον δήμο Αιγιαλείας, μετά την αποκτηθείσα τεχνογνωσία και τα πλεονεκτήματα του πιλοτικού προγράμματος που εφαρμόζεται.

Για την Αιγιάλεια, το όραμα αφορά στη μετεξέλιξή της σε ανταγωνιστικό δημοφιλή τουριστικό προορισμό, που διασφαλίζει τη διατήρηση και αξιοποίηση των τοπικών πόρων και υποδομών με τέτοιο τρόπο ώστε να ενισχύσει τα οφέλη για την περιοχή, τους κατοίκους και τους επισκέπτες. Οι διακριτοί στόχοι του FAME ROAD, έργο που εντάσσεται στον άξονα προτεραιότητας «Ολοκληρωμένη περιβαλλοντολογική διαχείριση» είναι: η διατήρηση και η προστασία του περιβάλλοντος, η προώθηση και η ανάπτυξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και των φυσικών πόρων ως εδαφικό πλεονέκτημα της περιοχής του προγράμματος.

Τόπος απόλυτης ομορφιάς, με εκλεκτά γεννήματα της γης, πολύτιμα προϊόντα και προοδευτικούς ανθρώπους. Ένα ξεχωριστό ανάγλυφο που συνδυάζει βουνό και θάλασσα, με δαντελωτές ακρογιαλιές, επιβλητικούς ορεινούς όγκους, φαράγγια, εννέα ποταμούς, λίμνη, υδροβιότοπους, περιοχές Natura, εκκλησιές και μοναστήρια σφηνωμένα στους βράχους, υπεραιωνόβιες ελιές, ορεινούς αμπελώνες, σταφίδες, αρώματα τριαντάφυλλου, λεμονιού και γεύσεων εκπληκτικών. Ένας τόπος που τα έχει όλα. Άλλωστε το κλίμα και η ιστορία της Αιγιαλείας έχουν συμβάλει στη δημιουργία μιας ιδιαίτερης γαστρονομικής ταυτότητας που αποτελεί σημαντικό πολιτιστικό στοιχείο.

Προσκεκλημένοι του δήμου Αιγιαλείας, ταξιδέψαμε στο Αίγιο και ξαποστάσαμε στον ιστορικό πλάτανο του Παυσανία, που πέρασε από εδώ χιλιάδες χρόνια πριν. Ο πλάτανος σήμερα αποτελεί μνημείο της φύσης. Χρώματα φθινοπωρινά υπέροχα και τα σύννεφα πότε εμφανίζονται και σε λίγο χάνονται. Λίγη βροχούλα και το πρωί πούσι, που τυλίγει κυρίως τα παράλια και δημιουργεί ένα μοναδικό σκηνικό. Περπατήσαμε στην παραλιακή ζώνη, το νοσταλγικό κομμάτι της πόλης, τόπο έμπνευσης.

Εδώ γυρίστηκαν πλάνα των επικών ταινιών του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Ο Μελισσοκόμος» και «Ο Θίασος». Σταθήκαμε στις παλιές πέτρινες σταφιδαποθήκες με τις ράγες του τρένου να στέκουν εκεί και να θυμίζουν βαγονέτα ξέχειλα με σταφίδες που φόρτωναν καραβιές.

Ο σιδηροδρομικός σταθμός με το εμβληματικό του κτίριο μας θυμίζει το χθες και ένας πέτρινος φάρος στέκει στην άκρη του λιμανιού με τις ψαρόβαρκες. Η γαλάζια εκκλησιά του Αϊ-Νικόλα μάς δείχνει τον δρόμο για την Αλυκή, τον αγαπημένο μου υδροβιότοπο. Ήθελα να μείνω ώρες παρατηρώντας τα φλαμίνγκο, τους φτερωτούς άρχοντες της Αλυκής, που τρέφονται με υδρόβια φυτά και γαριδούλες. Είναι πουλιά μονογαμικά και γεννούν μόνο ένα αβγό τον χρόνο. Το αξιοπερίεργο είναι ότι οι γονείς παράγουν στον φάρυγγά τους ένα πολύ θρεπτικό κόκκινο «γάλα» και ταΐζουν τον νεοσσό τούς δύο πρώτους μήνες της ζωής του, όπως μου εξηγεί η Χρυσούλα Χρηστιά, γεωπόνος του δήμου Αιγιαλείας. Τα φλαμίνγκο φιλτράρουν την τροφή τους, κοιμούνται στο ένα πόδι και ζουν σε πολυάριθμες αποικίες. Τα χρώματά τους ροζ αλλά και ασπρόμαυρο. Οι παπίτσες μπερδεύονται στα πόδια τους, οι χελώνες λιάζονται και οι γλάροι πετούν αδιάφορα. Ένα γεράκι εποπτεύει τη λίμνη και καιροφυλακτεί για τον μεζέ.

Μια αρμονία ζηλευτή, χρώματα μοναδικά και ήχοι της φύσης. Η λίμνη τους καλοκαιρινούς μήνες σχεδόν στεγνώνει και ένα λευκό στρώμα αλατιού καλύπτει όλη την έκταση. Οι λιμνοθάλασσες είναι σημαντικά οικοσυστήματα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Φανταστείτε ότι όλα αυτά συμβαίνουν μέσα στην πόλη. Μήπως να μετοικήσω; Άλλωστε είναι τόσο κοντά στην Αθήνα, μόλις δύο ώρες.

Το Αίγιο είναι από τις αρχαιότερες πόλεις της Ελλάδας και των Βαλκανίων. Ολες οι εποχές της ελληνικής ιστορίας αντιπροσωπεύονται εδώ. Η αρχιτεκτονική του ιδιαίτερη, με τον περίφημο αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλερ να δημιουργεί, το 1890, τον Ναό της Φανερωμένης, των Εισοδίων και την κλειστή Αγορά Αιγίου, που σήμερα είναι αρχαιολογικό μουσείο. Το 1857, ο αρχιτέκτονας Κάλκος δημιούργησε το Αρχοντικό Παναγιωτόπουλου, ένα κτίριο μοναδικής ομορφιάς, που πλέον φιλοξενεί το ψηφιακό μουσείο, αφιερωμένο στη Μυστική Συνέλευση της Βοστίτσας και στον αγώνα της Ελληνικής Επανάστασης, την έκθεση μουσικών οργάνων, εκθέσεις και εκδηλώσεις. Στις 26 Ιανουαρίου, μάλιστα, είναι η επέτειος της Μυστικής Συνέλευσης της Βοστίτσας, αυτού του κορυφαίου γεγονότος για την Ελληνική Επανάσταση. Φέτος, θα γίνουν στις 28 Ιανουαρίου παρελάσεις από συλλόγους αναβίωσης από όλη την Ελλάδα, καθώς και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η εκκλησία της Παναγιάς Τρυπητής, που είναι πολιούχος του Αιγίου, είναι ένα ακόμα σημαντικό μνημείο.

Η τέχνη και ο πολιτισμός ήταν ανέκαθεν συνυφασμένοι με την Αιγιάλεια. Από τις δημοφιλείς εκδηλώσεις, κορυφαία είναι τα «Οινοξένεια», ένα πολυήμερο γαστρονομικό και πολιτιστικό ταξίδι στον τόπο της Αιγιαλείας, με ξεναγήσεις στα οινοποιεία, δράσεις στους αμπελώνες κ.ά.

Τον Μάιο, οι γιορτές «Εν Συρμώ» είναι αφιερωμένες στον οδοντωτό, ενώ τον Ιούνιο έχει μεγάλο ενδιαφέρον το φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους «Θ. Αγγελόπουλος». Το έργο FAME συγχρηματοδοτεί εκτός των άλλων δράσεων και την αποκατάσταση των παλαιών σφαγείων στην παραλιακή ζώνη του Αιγίου, με την προοπτική λειτουργίας τους ως πολυχώρου και κόμβου πολιτισμού που θα φιλοξενεί τις δράσεις του έργου.

Στους ηλιόλουστους λόφους με τους θαλασσινούς και βουνίσιους αέρηδες και το εξαιρετικό μικροκλίμα, οι αμπελώνες γεννούν κρασιά υψηλής ποιότητας, που χαρακτηρίζονται Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ενδειξης Πλαγιές Αιγιαλείας.

Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται είναι Ροδίτης, Λαγόρθι, Σιδερίτης, Μαύρο Καλαβρυτινό, Μοσχάτο. Διάσημη είναι η μαύρη σταφίδα Αιγίου, Βοστίτσα ΠΟΠ – να θυμίσουμε ότι το Αίγιο τον Μεσαίωνα λεγόταν Βοστίτσα. Οι σταφίδες λιάζονται νωχελικά και ξεχωρίζουν για το υπέροχο άρωμα, τη γεμάτη, χυμώδη γεύση τους και το άγγιγμα ευεξίας που μας χαρίζουν, αφού ξεχειλίζουν από βιταμίνες, αντιοξειδωτικά και ευγενή σάκχαρα. Είναι η απόλυτη υπερτροφή και παράγονται με απόλυτα φυσικές διαδικασίες. Εδώ συσκευάζεται και εξάγεται το 80% της εγχώριας παραγωγής. Οι ελιές μεγαλώνουν ιδανικά και έτσι το ελαιόλαδο και οι ελιές είναι υψηλής ποιότητας. Τα λεμόνια έχουν μοναδικό άρωμα και πλούσιο χυμό όπως και τα πορτοκάλια. Η κτηνοτροφία καλά κρατεί και το παραδοσιακό γιαούρτι και η φέτα που δοκιμάσαμε από υπερσύγχρονο τυροκομείο είχαν αυτή την αυθεντική μεστή γεύση.

Η καλλιέργεια του ροζ αρωματικού τριαντάφυλλου, γύρω από την Ιερά Μονή Ταξιαρχών, μας χαρίζει το ωραιότερο γλυκό κουταλιού, τη φίνα ροδοζάχαρη. Οι μοναχοί μάς φίλεψαν ροδοζάχαρη και καφέ και μας ξενάγησαν στο κρυφό σχολειό τους και στην κάβα με τα μεγάλα βαρέλια.

Απέναντι, η Ιερά Μονή Οσίου Λεοντίου είναι σμιλεμένη στα βράχια. Η Αιγιάλεια είναι περιοχή με μεγάλο θρησκευτικό ενδιαφέρον και η ανάπτυξη θρησκευτικού τουρισμού είναι must. Ο οδοντωτός σιδηρόδρομος συνδέει το Διακοπτό με τα Καλάβρυτα, ακολουθώντας μια διαδρομή μοναδικής ομορφιάς μέσα από το φαράγγι του Βουραϊκού ποταμού.

Κατά τη γνώμη μου, είναι η ωραιότερη σιδηροδρομική διαδρομή της χώρας. Το πρώτο δρομολόγιο του οδοντωτού ήταν το 1896 και από τότε συγκεντρώνει πλήθος ταξιδευτών.

Στη λίμνη Τσιβλού γίνονται δραστηριότητες στη φύση. Η Ζαρούχλα και τα ορεινά χωριά της πέτρας, αλλά και τα παραθαλάσσια, είναι τοπία παραμυθένια. Το αρχαίο θέατρο Αιγείρας, η αρχαία πόλη της Ελίκης και της Κερύνειας είναι τόποι εξαιρετικού ενδιαφέροντος. Η περιοχή της Αιγιαλείας είναι ποίημα, τα έχει όλα σε δόσεις πλουσιοπάροχες.

Το ταξίδι στην Ιταλία

Ο δήμος Αιγιαλείας, στο πλαίσιο του έργου «Food Art Movement Energy – the Road to Country Experience» FAME, φιλοξένησε τους Ιταλούς εταίρους, οι οποίοι επισκέφθηκαν μικρομεσαίες επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο έργο, καθώς επίσης και τουριστικούς πράκτορες. Τον Δεκέμβριο, διοργάνωσε μια πολύ ενδιαφέρουσα διασυνοριακή επίσκεψη μελέτης στην Ιταλία, στις δύο πόλεις της Απουλίας, την Gravina di Puglia και την Grottaglie. Στην αποστολή συμμετείχαν 10 επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή της Αιγιαλείας και σχετίζονται με τους τέσσερις τομείς αναφοράς του έργου FAME ROAD. Σκοπός της επίσκεψης ήταν η αλληλεπίδραση επιχειρήσεων της Αιγιαλείας με επιχειρήσεις της Απουλίας, η ανταλλαγή τεχνογνωσίας και καινοτομίας και η δημιουργία τοπικών επιχειρηματικών ευκαιριών crossborder με Ιταλούς επιχειρηματίες.

Η Ιταλία και η Ελλάδα, ως περιοχές μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς, είναι γνωστοί τουριστικοί προορισμοί. Ωστόσο, αυτό το μοντέλο τουρισμού είναι συνήθως μαζικό και εποχιακό, που με την πάροδο του χρόνου τείνει να εξαντλεί τους τοπικούς πόρους, συμβάλλοντας ελάχιστα στην τοπική οικονομία και γενικότερα στην ανάπτυξη των περιοχών. Το έργο στοχεύει, ανάμεσα σε άλλα, στην τουριστική ανάπτυξη των περιοχών και στην ανάδειξή τους ως τουριστικών προορισμών όλες τις εποχές του χρόνου, μέσω μιας ολοκληρωμένης και αειφόρου προσέγγισης. Οι δύο δήμοι έχουν πολλά κοινά στοιχεία με την Αιγιάλεια, πέραν της ιστορίας.

Ακόμα και η μορφολογία του εδάφους προσομοιάζει, έχοντας φαράγγια, σπηλιές στους βράχους, περιοχές Natura, ελαιώνες απέραντους, αμπελώνες που γεννούν απίθανα κρασιά, σταφίδα, γαστρονομία ζηλευτή και ανθρώπους φιλόξενους, που διοργανώνουν ενδιαφέροντα πολιτιστικά δρώμενα. Οι τρεις περιοχές φημίζονται για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική τους, τα μνημεία θρησκευτικού ενδιαφέροντος και τα μουσεία, που οι θησαυροί τους μαρτυρούν τη διαχρονική σχέση Ελλάδας και Ιταλίας. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού δόθηκε τιμητική πλακέτα και το σύμβολο της πόλης στον δήμο Αιγιαλείας, για την εξαιρετική συνεργασία και την επίτευξη των στόχων του έργου, από τον εταίρο UNIVERSUS CSEI, την Πανεπιστημιακή Κοινοπραξία Κατάρτισης και Καινοτομίας, που ασχολείται με τη βιώσιμη ανάπτυξη φυσιολατρικών και αγροτικών περιοχών με βάση τη διατήρηση και την αξιοποίηση της ταυτότητάς τους.

Gravina di Puglia

Η πανέμορφη Gravina di Puglia είναι χτισμένη στην άκρη μιας χαράδρας, στη δυτική Murgia, μια περιοχή διάσπαρτη από καταβόθρες και χαράδρες, και βρίσκεται μεταξύ Puglia και Basilicata. Στο κέντρο της πόλης Gravina, κάτω από την κατοικημένη περιοχή, κρύβεται ένας μυστηριακός υπόγειος κόσμος, με σήραγγες, κελάρια, πέτρινες εκκλησίες, σιταποθήκες και φούρνους του 17ου αιώνα. Από την πλατεία Benedetto XIII, ακολουθώντας κρυφές εισόδους, προσεγγίσαμε παλιές γειτονιές, σπίτια μεσαιωνικά, πέτρινες εκκλησίες και σταθήκαμε ευλαβικά στην εκκλησία του πολιούχου της πόλης, San Michele.

Η ανακάλυψη του βράχου πολιτισμού της Gravina ξετυλίγεται μέσα στο Μουσείο Pomarici Santomasi, που διατηρεί σημαντικά ευρήματα, όπως τις τοιχογραφίες της Πέτρινης Κρύπτης του San Vito Vecchio. Η Gravina είναι μέρος του εθνικού πάρκου Alta Murgia. Το μεγαλύτερο μέρος της πόλης βρίσκεται στη μια πλευρά της χαράδρας, που έχει βάθος πάνω από 100 μέτρα.

Η ύπαιθρος είναι διάσπαρτη με βράχους απόκοσμων σχημάτων και έχει δύο αρχαιολογικούς χώρους, την Collina Petramagna και την Padre Eterno, με ερείπια ναών, τοίχους και δάπεδα αρχαίων κτιρίων και απομεινάρια αγγείων.

Σπίτια, σπηλιές και εκκλησιές των βράχων με τοιχογραφίες συνυπάρχουν στην εντυπωσιακή, βαθιά χαράδρα που συναρπάζει.

Grottaglie

Η Grottaglie βρίσκεται στη χερσόνησο Σαλέντο, που χωρίζει την Αδριατική από το Ιόνιο Πέλαγος. Μια κουκλίστικη πολιτεία, σκαρφαλωμένη στην κορυφή του λόφου, στην επαρχία του Τάραντα.

Δύο είναι οι πιο σημαντικοί οικονομικοί τομείς: η γεωργία, αφού εδώ παράγονται λευκά σταφύλια υψηλής ποιότητας, και τα περίφημα κεραμικά χειροτεχνήματα. Πενήντα εργαστήρια κεραμικής βρίσκονται κυριολεκτικά σκαμμένα στον βράχο, στην παλιά περιοχή της κεραμικής, και παράγουν εξαιρετικά κεραμικά αντικείμενα με έμβλημα τον κόκορα ή τα φραγκόσυκα, που εδώ εξυμνούνται. Στο αεροδρόμιο υπάρχει βιομηχανία του ομίλου «Alenia Aeronautics» που παράγει ατράκτους για τα αεροπλάνα Boeing 787.

Το ιστορικό κέντρο της πόλης έχει πολλά σημαντικά κτίρια του 14ου αιώνα, όπως το Κάστρο του Επισκόπου, που στεγάζει και το Μουσείο Κεραμικής, το ιερό του Αγίου Francesco de Geronimo, προστάτη της πόλης αφού εδώ γεννήθηκε, την εκκλησία του Αγίου Francesco di Paola του 19ου αιώνα και το Ιερό της Madonna di Mutata.