Η ιστορία των πασχαλινών αβγών

Η συνήθεια να φτιάχνουμε και να ανταλλάσσουμε αβγά την άνοιξη, είναι μια πανάρχαια παράδοση. Ας αναζητήσουμε εδώ, τις ρίζες αυτής της πρακτικής και πώς τα αβγά αυτά κατέληξαν να γίνουν μια…σοκολατένια λιχουδιά!

Τα αβγά ως δώρο αποτελούν ένα από τα κύρια τελετουργικά του Πάσχα στη Βρετανία, τόσο δε αγαπητό σε όλους, όσο τα ζεστά τσουρέκια, το ψητό αρνί και τα φρέσκα λουλούδια. Όμως, ενώ περισσότερα από 200 εκατομμύρια Cadbury Creme Eggs πωλούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο κάθε χρόνο, τα σοκολατένια αβγά είναι μια σχετικά σύγχρονη προσθήκη.

Ο συγγραφέας και αρχειοφύλακας Alex Hutchinson, ο οποίος πέρασε 10 χρόνια επιμελούμενος τα αρχεία της Rowntree Nestle UK, λέει: 

«Η κατανάλωση σοκολάτας- προφανώς- δεν είναι τόσο παλιά όσο η γιορτή του Πάσχα. Η γιορτή αυτή γιορτάζεται από τους Χριστιανούς για σχεδόν 2.000 χρόνια, όμως οι Ευρωπαίοι γνώρισαν την σοκολάτα μόλις πριν από μερικές εκατοντάδες χρόνια. Ακόμη δε και τότε, ήταν ελάχιστα διαθέσιμη στις μεγάλες μάζες».

Η έννοια των πασχαλινών αβγών

Η σχέση μεταξύ αβγών και Πάσχα εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου. Το αβγό συμβολίζει μια νέα ζωή και υποδηλώνει τα νέα ξεκινήματα πολύ πριν από τον Χριστιανισμό,  έχει δε βαθιά συμβολική σημασία σε διαφορετικές χώρες και θρησκείες καθώς επίσης και στις καθαρά ειδωλολατρικές τελετουργίες.

Η ανταλλαγή αβγών στις γιορτές της άνοιξης, της αναγέννησης της Φύσης δηλαδή, είναι ένα αρχαιότατο έθιμο σε πολλά σημεία του κόσμου. Οι πρώτοι χριστιανοί στη Μεσοποταμία ήταν οι πρώτοι πού άρχισαν να βάφουν αβγά αμέσως μετά την γιορτή του Πάσχα. Αυτή η πρακτική υιοθετήθηκε τελικά από τις ορθόδοξες εκκλησίες, πριν εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Δυτική Ευρώπη.

Η περίοδος ωοτοκίας στις κότες, είναι γνωστό οτι ξεκινά την άνοιξη γι’ αυτό και τα αβγά θα πρέπει να ήταν κεντρικής σημασίας για τα γλέντια και τις γιορτές, σε παλαιότερες εποχές. «Τα αβγά μπορεί επίσης να έχουν συνδεθεί με το Πάσχα κατά την πρώιμη μεσαιωνική περίοδο, καθώς είχαν απαγορευθεί από ορισμένα μοναστικά τάγματα κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής», εξηγεί η ιστορικός τροφίμων Emma Kay, η οποία αρθρογραφεί στο blog Museum of Kitchenalia και είναι ακόμη η συγγραφέας του βιβλίου ‘A Dark History of Chocolate’.

Ποιος έφτιαξε το πρώτο σοκολατένιο αβγό;

Οι Γάλλοι και οι Γερμανοί ήταν αυτοί που πρώτοι είχαν την ιδέα να φτιάξουν αβγά από σοκολάτα τον 19ο αιώνα, αν και τότε αυτά έτειναν να είναι συμπαγή και όχι κούφια όπως σήμερα. Τα παιχνίδια σε σχήμα αβγού ήταν ήδη πολύ δημοφιλή εκείνη την περίοδο. Επίσης, τα περίφημα πολύτιμα κοσμήματα- αβγά του Peter Carl Fabergé γινόντουσαν πολύ γρήγορα, δημοφιλή στους Ρώσους αριστοκράτες.

Credit: www.saint-petersburg.com

Η Kay συνεχίζει: «Η πρώτη σχετική αναφορά που μπόρεσα να βρω, ήταν ότι ένα σοκολατένιο αβγό κατασχέθηκε από τελωνείο της Γερμανίας το 1862. Θεωρήθηκε ότι ήταν τόσο ασυνήθιστο και ‘ύποπτο’ που τελικά το επέστρεψαν στη Γαλλία όπου ο Γερμανός ιδιοκτήτης του το είχε αρχικά αγοράσει. Υπάρχουν εξ΄άλλου αρκετές αναφορές για σοκολατένια αβγά που πωλούνταν σε Παρισινά καταστήματα το Πάσχα του 1864».

Τα σοκολατένια αβγά επίσημα διέσχισαν τη Μάγχη όταν η εταιρεία JS Fry στο Bristol, παρήγαγε την πρώτη βρετανική έκδοση το 1873 με την Cadbury να ακολουθεί δύο χρόνια αργότερα. Ωστόσο, δεν ήταν το προϊόν μαζικής κατανάλωσης που γνωρίζουμε σήμερα.

Οι βικτωριανές εκδοχές ήταν πολυτελείς και ακριβές, φτιαγμένες από πικρή μαύρη σοκολάτα, διακοσμημένες στο χέρι, συχνά δε γεμισμένες με «κουφέτα» – σταγόνες σοκολάτας δηλαδή- με επικάλυψη ζάχαρης.

Τα αβγά άλλωστε αντιμετώπιζαν στην αρχή, πολύ σκληρό ανταγωνισμό από άλλου είδους σοκολατάκια, παρατηρεί ο Hutchinson. «Πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα σοκολατένια ‘κοκοράκια’, τα ‘παπούτσια’, τα ‘ψάρια’ και οι ‘λαγοί’ ήταν δημοφιλή. Και τούτα τα γλυκίσματα δεν ήταν καθόλου κάποια χαριτωμένα λαγουδάκια ή μερικά χαρούμενα ψαράκια – έμοιαζαν ‘σκληρά’ σε εμφάνιση και υπέρμετρα, ισως, ρεαλιστικά».

Αυτά τα συγκεκριμένα γλυκίσματα προέκυψαν σε μεγάλο βαθμό επειδή οι κυρίαρχοι Βρετανοί κατασκευαστές της εποχής – Cadbury, Rowntree και Fry – ήταν οικογένειες ευσεβών Κουακέρων, που εκτιμούσαν τη μελέτη της Βίβλου και οι πετεινοί και ιδιαίτερα τα ψάρια ήταν σημαντικά στοιχεία στις βιβλικές ιστορίες για τον Ιησού Χριστό. Ωστόσο, τα ‘παπούτσια’ εμφανίστηκαν πιθανώς ως μια έμμεση υπονόηση ώστε να αγοράσουν στα παιδιά ένα καινούργιο ζευγάρι και να τα πάνε στην εκκλησία την Κυριακή του Πάσχα! Ο δε λαγός-το κουνελάκι- ήταν απλώς μια πρώιμη εκδοχή του, μετέπειτα επίσημου… Κουνελιού του Πάσχα.

Η κυκλοφορία της σοκολάτας Dairy Milk το 1905, οδήγησε τα πασχαλινά αβγά στο να υιοθετήσουν κελύφη από σοκολάτα γάλακτος και, σε κάποιες εκδοχές τους, γέμιση κρέμας είδη που εμφανίστηκαν το 1923. «Ενώ η βικτωριανή εποχή είχε εισαγάγει την δημιουργία των σοκολατένιων αβγών, η περίοδος του Εδουάρδου και του μεσοπολέμου ήταν εκείνες που τα εμπορευματοποίησαν», μας εξηγεί η Kay.

«Οι ζαχαροπλάστες άρχισαν σιγά-σιγά να εκθέτουν τα αβγά στις βιτρίνες τους. Το 1916, το Selfridges στο Λονδίνο πουλούσε απλά σοκολατένια αβγά, μαζί με άλλα καινοτόμα παριζιάνικα αβγά διακοσμημένα σε χρυσό και ασήμι, τα οποία μάλιστα περιείχαν και μια κομψή μεταξωτή τσάντα γεμάτη με γλυκά».

Μόλις έληξε το δελτίο στην κατανάλωση σοκολάτας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και προέκυψαν ραγδαίες εξελίξεις στην παραγωγή και στις μεθόδους συσκευασίας την δεκαετία του 1950, τα σοκολατένια αβγά μπορούσαν πλέον να παραχθούν σε  μεγαλύτερη κλίμακα και να γίνουν πιο προσιτά. Τότε ήταν που κυριολεκτικά ‘απογειώθηκαν’ τα επώνυμα αβγά για παιδιά και το 1963 κατασκευάστηκε το πρώτο Fry’s Creme Egg (μετονομάστηκε σε Cadbury το 1971), ακολουθούμενο από το Cadbury Mini Eggs, το 1967.

Η ιστορία του Κουνελιού του Πάσχα

Το λαγουδάκι του Πάσχα είναι μια χαριτωμένη μασκότ που μοιράζει σοκολατένια αβγουλάκια στη Μεγάλη Βρετανία. Τούτη η παράδοση όμως είναι  άλλη μια γερμανική ‘εφεύρεση’ που πήγε χέρι-χέρι με την ήδη υφιστάμενη συνήθεια του… κυνηγιού των αβγών του Πάσχα. 

Ο Μαρτίνος Λούθηρος, ο προτεστάντης μεταρρυθμιστής, λέγεται ότι οργάνωνε τα κυνήγια αυτά για τους οπαδούς του κατά τον 16ο αιώνα. Οι άνδρες του σπιτιού έκρυβαν τα αβγά από τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους, ως μια ιερή αναφορά  στις γυναίκες του Ευαγγελίου που αναζήτησαν και βρήκαν άδειο τελικά τον τάφο του Αναστάντα Ιησού.

Στη γερμανική Λουθηρανική εκκλησία το κυνήγι αυτό συνδέθηκε με τον λαγό του Πάσχα που έφερνε ένα καλάθι γεμάτο με αβγά για να τα μοιράσει στα ‘καλά’ παιδιά. Οι λαγοί και τα κουνέλια υπήρξαν διαχρονικά συνδεδεμένοι με την εποχή της Ανοιξης, τη γονιμότητα και την ίδια την Παναγία, στην Κεντρική Ευρώπη. Τον 19ο αιώνα, η γερμανίδα μητέρα της Βασίλισσας Βικτώριας οργάνωνε κυνήγι αβγών, ένα έθιμο που τιμούσαν ευλαβικά τόσο η ίδια, όσο και ο πρίγκιπας Αλβέρτος και τα παιδιά τους.

Στη Γαλλία, στο Βέλγιο και στην Ολλανδία ωστόσο, η ιδέα ενός κουνελιού που παραδίδει αβγά θεωρείται μάλλον ανοησία. Αντίθετα, εδώ προτιμούν τις καμπάνες εκκλησιών που έχουν πρώτα ευλογηθεί στη Ρώμη. Αυτές λοιπόν οι καμπάνες, απαθανατίζονται κατόπιν σε μορφή και σε…γεύση σοκολάτας.

Ποιες άλλες παραδόσεις που σχετίζονται με αβγά υπάρχουν;

Το έθιμο του στολισμού των αβγών και της προσφοράς τους ως δώρο, πηγαίνει αιώνες πίσω. Τα αρχεία καταδεικνύουν ότι το 1290, ο Εδουάρδος Α αγόρασε 450 αβγά για να τα διακοσμήσει σε διάφορα χρώματα- μερικά μάλιστα περιελάμβαναν φύλλα χρυσού- και για να τα μοιράσει μετά στην Αυλή του.

Στη βόρεια Αγγλία, ιδιαίτερα στο Lancashire, η πρακτική της διακόσμησης των αβγών ήταν γνωστή ως «pace egging» στους μεσαιωνικούς χρόνους, ονομασία προερχόμενη από τη λατινική λέξη για το Πάσχα – Pascha. 

Μια δημοφιλής μέθοδος ήταν να τα τυλίγουν σε φλούδες κρεμμυδιού ενώ βράζονταν, για να δημιουργηθούν διάστικτα διακοσμητικά αποτελέσματα στο κέλυφός τους. Η Kay προσθέτει: «Η παράδοση του pace egging στο Lancashire, έχει τις ρίζες της στους μεσαιωνικούς ταξιδιώτες και σε ένα είδος παιχνιδιού με αβγά που έπαιζαν και το οποίο περιελάμβανε ‘μάχη’. Αυτό το έθιμο μετατράπηκε με κάποιο τρόπο αργότερα, σε ενα παιχνίδι κύλισης των αβγών. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν ακόμη φόρο τιμής στο Ευαγγέλιο και στην αναφορά περί κύλισης του μεγάλου βράχου που ασφάλιζε τον ιερό Τάφο κατά την Ανάσταση του Χριστού».

Το ‘αβγοκύλισμα’ χρονολογείται τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1790 και ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στην Cumbria. Τα κάστρα στο Penrith, στο Avenham Park, στο Preston, αλλά και το Arthur’s Seat στο Εδιμβούργο, σίγουρα θα προσέλκυαν μεγάλα πλήθη για το παιχνίδι αυτό κατά την περίοδο βασιλείας του Εδουάρδου.

Credit: Shopry/gr.pinterest.com/pin/271764158733919657/

Σήμερα, το egg rolling είναι σπάνιο στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά έχει γίνει βασική πασχαλινή παράδοση στις Ηνωμένες Πολιτείες χάρη στο πασχαλινό παιχνίδι που υιοθετείται από τον Λευκό Οίκο. Πραγματοποιήθηκε δε για πρώτη φορά στο South Lawn του οικήματος, τη Δευτέρα του Πάσχα του 1878. Ο τότε Πρόεδρος Rutherford B. Hayes, προσκάλεσε τα παιδιά της Ουάσιγκτον να κυλήσουν τα βαμμένα αβγά τους στην έπαυλη όταν το Καπιτώλιο ψήφισε νόμους που απαγόρευαν στο κοινό να χρησιμοποιεί τους χώρους του για το συγκεκριμένο παιχνίδι.

Δύσκολο, αλήθεια, να φανταστεί κανείς την ιστορία χιλιάδων ετών, την λεπτή σημειολογία και την παγκόσμια εξάπλωση που κρύβουν αυτές οι τόσο οικείες και τόσο λαχταριστές σοκολατένιες λιχουδιές σε σχήμα αβγού που όλοι προσμένουμε κάθε Πάσχα.

Καλή Ανάσταση σε όλους και καλό, γλυκό Πάσχα!

Tags:

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Newsletter

#StayInStyle

Λάβετε ειδοποίηση για νέα άρθρα