Μπορεί να έχετε κάθε καλή πρόθεση να κάνετε ένα δώρο που να αγγίξει πραγματικά την καρδιά και να ανταποκριθεί στις επιθυμίες του αγαπημένου σας ανθρώπου. Αλλά δεν ενδείκνυται πάντα να ακολουθείτε την παρόρμησή σας. Για παράδειγμα, νέα μελέτη επιμένει ότι είναι πραγματικά κακή ιδέα να αγοράσετε ως δώρο σε κάποιον τσάι αδυνατίσματος ή συνδρομή σε γυμναστήριο για τα Χριστούγεννα.
Οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι τα δώρα αυτοβελτίωσης συχνά κάνουν τους παραλήπτες να νιώθουν ότι κρίνονται αντί να χαίρουν εκτίμησης.
Σε πέντε πειράματα που συμμετείχαν συνολικά 1.340 άτομα, ερευνητές από το Florida International University συνέκριναν τις αντιδράσεις σε προϊόντα αυτοβελτίωσης σε σχέση με ουδέτερες εκδοχές των ίδιων προϊόντων.
Σε ένα από τα τεστ, οι συμμετέχοντες δέχτηκαν ως δώρο τσάι αδυνατίσματος «Get Lean» αντί για μαροκινό τσάι, ενώ σε ένα άλλο, το δώρο ήταν ένα ημερολόγιο «Communications Skills» αντί για ένα trivia ημερολόγιο «Did You Know?».
Σε κάθε σενάριο, οι άνθρωποι που έλαβαν το δώρο αυτοβελτίωσης το βαθμολόγησαν χαμηλότερα, μίλησαν λιγότερο θετικά γι’ αυτό ή ήταν πιο πιθανό να υποστηρίξουν αρνητικές κριτικές στο διαδίκτυο.
Όταν όμως αγόρασαν τα ίδια προϊόντα για τον εαυτό τους, αυτή η επίδραση εξαφανίστηκε. «Τα δώρα υποτίθεται ότι σηματοδοτούν αγάπη και γενναιοδωρία», δήλωσε η συγγραφέας της μελέτης δρ. Linnéa Chapman.
«Αλλά ένα δώρο αυτοβελτίωσης μπορεί να απειλήσει την αντίληψη κάποιου για τον εαυτό του ως αγαπητό και αποδεκτό όπως είναι. Θέτει υπό αμφισβήτηση μια πολύ βασική κοινωνική ανάγκη — να εκτιμάσαι χωρίς όρους».
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Retailing, εντόπισε μια σειρά από δώρα «αυτοβελτίωσης» που συχνά διαφημίζονται ως χριστουγεννιάτικα ή εορταστικά δώρα.
Αυτά περιλαμβάνουν δωροκάρτες εταιρείας, που παράγει εξοπλισμό για γυμναστική στο σπίτι, ρολόγια FitBit, συνδρομές σε γυμναστήρια, προϊόντα αδυνατίσματος όπως τσάι, προπαρασκευασμένα υγιεινά γεύματα, δωροκάρτες για μπότοξ ή θεραπείες δέρματος και βιβλία αυτοβοήθειας.
Ένα μήνυμα μάρκετινγκ γράφει: «Άντρες, το ακούσατε; Το μπότοξ είναι τα νέα λουλούδια. Δώστε δώρα αναλόγως».
Την ίδια στιγμή, τις ημέρες πριν από την Ημέρα της Μητέρας, η FitBit είχε δηλώσει στην ιστοσελίδα της: «Έκπτωση έως 30$ σε δώρα για τη μαμά. Γιορτάστε ποια είναι σήμερα και βοηθήστε τη να φτάσει τους στόχους της αύριο».
Η ανάλυση έδειξε ότι τα δύο τρίτα των συμμετεχόντων είχαν λάβει ένα προϊόν αυτοβελτίωσης ως δώρο, με βιβλία αυτοβοήθειας, συνδρομές σε εφαρμογές διαλογισμού και συνδρομές ή εξοπλισμό γυμναστηρίου να είναι τα πιο συχνά δώρα.
«Τα δώρα αυτοβελτίωσης μπορεί να μην πετυχαίνουν τον σκοπό τους, υπονοώντας ότι οι παραλήπτες δεν είναι αρκετά καλοί όπως είναι», έγραψε η ομάδα.
«Δίνοντας προϊόντα αυτοβελτίωσης, οι δωρητές επικοινωνούν έμμεσα ότι πιστεύουν πως ο παραλήπτης θα μπορούσε να ωφεληθεί από αυτού του είδους τη βελτίωση».
«Ένα στρώμα γιόγκα τον Ιανουάριο λέει: Έχω κίνητρο», δήλωσε η δρ. Chapman. «Ένα στρώμα γιόγκα κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο μπορεί να λέει: Πρέπει να χάσεις βάρος. Όσον αφορά στα προϊόντα αυτοβελτίωσης, είναι καλύτερο να τα αγοράζετε για τον εαυτό σας».
Η ομάδα ανέφερε ότι οι επακόλουθες αρνητικές κριτικές για το δώρο πιθανόν προκαλούνται από τον συναισθηματικό «εκτροχιασμό» των πληγωμένων αισθημάτων. «Η πρόθεση μπορεί να είναι θετική, αλλά αυτά τα δώρα μπορούν να υπονοούν ότι δεν είσαι αρκετά καλός όπως είσαι», δήλωσε η δρ Chapman.
«Αυτό μπορεί να πονέσει, και οι άνθρωποι βγάζουν τα πληγωμένα τους συναισθήματα πάνω στα προϊόντα, για παράδειγμα δίνοντάς τους χαμηλές βαθμολογίες».
Οι ερευνητές τόνισαν ότι τα ευρήματά τους αποτελούν σαφή προειδοποίηση για τους λιανοπωλητές πριν από την επικείμενη εορταστική περίοδο, καθώς η προώθηση προϊόντων αυτοβελτίωσης ως δώρα διακοπών θα μπορούσε να έχει αντίθετο αποτέλεσμα.
Η προώθηση προϊόντων αυτοβοήθειας, όπως ο εξοπλισμός γυμναστικής ή τα βιβλία, θα μπορούσε να μετατεθεί από Νοέμβριο και Δεκέμβριο στον Ιανουάριο, ανέφεραν, όταν οι καταναλωτές είναι επικεντρωμένοι στους δικούς τους στόχους για τη νέα χρονιά.
Όσον αφορά στη συσκευασία των χριστουγεννιάτικων δώρων, μια ξεχωριστή μελέτη έχει προηγουμένως δείξει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να λαμβάνουν δώρα σε απλές συσκευασίες. Μια ομάδα από το Beijing Technology and Business University εξέτασε πώς αισθάνονται οι άνθρωποι για τα υπερβολικά συσκευασμένα δώρα μέσω μιας σειράς μελετών με περισσότερους από 2.600 συμμετέχοντες.
Η ανάλυση έδειξε ότι οι άνθρωποι που δίνουν δώρα τείνουν να προτιμούν την υπερσυσκευασία, πιστεύοντας ότι δείχνει φροντίδα και προσοχή.
Ωστόσο, οι παραλήπτες προτιμούσαν την απλή συσκευασία, θεωρώντας την υπερβολή ως ένδειξη αδιαφορίας με υπερβολική έμφαση στο περιτύλιγμα. Όταν η περίσταση ήταν υποχρεωτική ή η σχέση μακρινή, για παράδειγμα σε ανταλλαγή δώρων στο γραφείο, οι αρνητικές απόψεις για την υπερσυσκευασία ήταν πιο έντονες.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Retailing, αναφέρει: «Όταν λαμβάνουν δώρα με υπερβολική συσκευασία, οι παραλήπτες πρέπει να διασχίσουν πολλά στρώματα για να φτάσουν στο πραγματικό δώρο, γεγονός που προκαλεί εκνευριστική εμπειρία. Επιπλέον, οι παραλήπτες πρέπει να βρουν τρόπο να απορρίψουν τα επιπλέον υλικά συσκευασίας, κάτι που προκαλεί περαιτέρω ταλαιπωρία».
