Την Καρδαμύλη την ερωτεύεσαι αυτόματα όταν την πρωτοαντικρίζεις από ψηλά. Οι αναστηλωμένοι πύργοι, τα κατάλοιπα του τείχους των Ενετών, η χαρακτηριστική καμινάδα του παλαιού εργοστάσιου σαπωνοποιίας, περικυκλωμένα όλα από ένα ασημοπράσινο «χαλί» ελιών που σταματά στις βοτσαλωτές ακτές, ασκούν μια αξεπέραστη γοητεία που δεν φθίνει στον χρόνο.
Η περιγραφή του Πάτρικ Λι Φέρμορ, ο οποίος λάτρεψε αυτή την κουκλίστικη πολιτεία και την έκανε πατρίδα του, στο βιβλίο του «Μάνη» συμπυκνώνει το σύμπαν της. «Η Καρδαμύλη είναι ένα χωριουδάκι τόσο διαφορετικό από όλα τα άλλα της Ελλάδας. Σπίτια χτισμένα με χρυσαφένιες πέτρες, βουνά που πέφτουν απότομα σχεδόν μέχρι την ακρογιαλιά, λιθόστρωτα καλντερίμια, ιστορικοί πύργοι και εκκλησίες. Ακόμη και η ατμόσφαιρα του χωριού είναι γεμάτη χάρη και αξιοπρέπεια», έγραψε ο Βρετανός συγγραφέας.
Είναι, πράγματι, ένα παραμυθένιο μέρος που έχει καταφέρει να συγκρατήσει την αυστηρή αρχιτεκτονική του χωρίς να προσβληθεί από την τουριστική ανάπτυξη. Μικρές ξενοδοχειακές μονάδες με άποψη και στιλ, κτίρια που μοιάζουν με οχυρωμένες πυργοκατοικίες, ταβέρνες σε λιόφυτες αυλές με θέα στη θάλασσα, κουλτουριάρικα μαγαζιά, ατμοσφαιρικά μπαράκια συνθέτουν μια μικρή όαση καλού γούστου.
Μια στάση στον πύργο του Μούρτζινου στην Παλιά Καρδαμύλη, όπου τον Ιανουάριο του 1821 είχε φιλοξενηθεί ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης λίγο πριν ελευθερωθεί από τους Τούρκους η Καλαμάτα, επιβάλλεται. Στα αξιοθέατα να προσθέσουμε τη μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στην Καρδαμύλη, η καμπάνα της οποίας είναι λάφυρο πειρατών, αλλά και τους λαξεμένους στον βράχο τάφους των Διόσκουρων και τα ερείπια της Ομηρικής Καρδαμύλης, απ’ όπου ξεκινούσε η αρχαία βασιλική οδός που την ένωνε με τη Σπάρτη. Αξίζει, επίσης, μια βόλτα στη γειτονική Στούπα. Εδώ άλλωστε σώζεται το σπιτάκι όπου έμενε ο Νίκος Καζαντζάκης και όπου το 1917 γνώρισε τον Γιώργο Ζορμπά, τον επιστάτη στα ορυχεία της Παστροβάς, απ’ τον οποίο ο διάσημος συγγραφέας εμπνεύστηκε το «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά».
Χωριό για υιοθεσία
Ενα από τα πιο όμορφα και ιστορικά χωριά της περιοχής είναι η Καστάνια. Ανηφορίζοντας από το Λεύκτρο και το Νεοχώρι, ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος στενεύει. Περνάς πέτρινα αλώνια -στριμωγμένα το ένα πάνω στο άλλο- και ξερολιθιές που οριοθετούν την ιδιοκτησία των χωραφιών με τις ελιές, μέχρι να σου αποκαλυφθεί. Αν και αυτό στην περίπτωση της Καστάνιας δεν γίνεται με την πρώτη ματιά. Κυριολεκτικά φωλιασμένη σε μια ορεινή πτυχή του Ταϋγέτου, είναι καλά οχυρωμένη και παραμένει αθέατη ακόμη κι από κοντά.
Ο παλιός οικισμός με τα πέτρινα σπίτια, τα περισσότερα του 17ου και 18ου αιώνα με λίθινες στέγες στο χρώμα της τοπικής πέτρας, η πλακόστρωτη πλατεία, όπου σε υποδέχεται ο εντυπωσιακός ανακαινισμένος πύργος Δουράκη, οι πελώριες καρυδιές, τα στενά ανηφορικά του δρομάκια, συνθέτουν τον πυρήνα της αρχέγονης ομορφιάς του χωριού. Γαλήνια και αυθεντική, η Καστάνια μοιάζει με κρυμμένο θησαυρό που διαθέτει, μάλιστα, τη μεγαλύτερη πυκνότητα βυζαντινών μνημείων στην Πελοπόννησο μετά τον Μυστρά και το Γεράκι.
Το παλαιότερο και σημαντικότερο μνημείο είναι ο ναός του Αγίου Πέτρου. Χτισμένος κατά το δεύτερο μισό του 12ου αιώνα πάνω σε έναν μικρό φυσικό βράχο, έχει τρούλο, πυργοειδές καμπαναριό, κιονόκρανα, τέμπλο και άρτια τεχνικά γλυπτά θυρώματα που αποδίδονται σε ένα από τα σημαντικότερα μανιάτικα εργαστήρια μαρμαράδων του 12ου αιώνα. Σημαντικός είναι και ο ναός του Αγίου Νικολάου με τις αγιογραφίες του 16ου αιώνα και τις απρόβλεπτες απεικονίσεις του ζωδιακού κύκλου, αλλά και της Κόλασης και του Παράδεισου.
Η γοητεία της Καστάνιας, όμως, απορρέει ακόμα περισσότερο από τους ανθρώπους της, που σε κάνουν να αισθάνεσαι καλοδεχούμενος. Καθόμαστε στην ταβέρνα «Κληματαριά» στην πλατεία, μπροστά από την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Ο Γιάννης Παπαμικρουλέας, από τους λίγους νέους που παραμένουν στο χωριό, σερβίρει ντόπιο παστό, αξεπέραστα μαγειρευτά και νόστιμα σουβλάκια, ενώ τα ποτήρια μας δεν προλαβαίνουν να αδειάσουν από τα κεράσματα. Εχουμε γίνει ήδη μια παρέα με τους ντόπιους που κάθονται στα τραπεζάκια έξω…
Δροσερή χαλάρωση
Η υπέροχη παραλία της Καλογριάς, στη Στούπα, δεν είναι διάσημη μόνο γιατί ακόμη φιλοξενεί το σπιτάκι όπου έζησαν ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Αλέξης Ζορμπάς, αλλά και για την απλωμένη και φαρδιά αμμουδιά της, τα beach bars και την παγωμένη πηγή του «πρίτζιπα» που δοκιμάζει την αντοχή μας στο κρύο. Προχωρώντας από Στούπα προς Καρδαμύλη θα συναντήσουμε τις παραλίες Δελφίνια αλλά και εκείνη του Φονέα με τα βαθιά νερά της και τον επιβλητικό βράχο που προσφέρεται για βουτιές. Λίγο πιο κάτω, το Καλαμίτσι με τα ρηχά διάφανα νερά και το κουκλίστικο «κάδρο» με τα κυπαρίσσια. Στην Καρδαμύλη, η υπέροχη βοτσαλωτή παραλία Ριτσά με τα κρυστάλλινα νερά και τ’ αρμυρίκια, είναι από τις εύκολα προσβάσιμες και πιο αγαπημένες. Αν πάλι θελήσετε να πάρετε την άλλη πορεία από τη Στούπα, προς τη Λακωνική Μάνη, στον δρόμο για την Τραχήλα κάντε στάση στο εντυπωσιακό Καταφύγι με τα επίπεδα βράχια, που όμως προσελκύει τους «εναλλακτικούς» της βουτιάς και των παγωμένων υδάτων!
Πού να μείνετε
• Ξενοδοχείο «Καλαμίτσι», 1 χλμ. από την Καρδαμύλη, χτισμένο με παραδοσιακό μανιάτικο τρόπο ανάμεσα σε ελαιόδεντρα. Κατηφορίζοντας, φτάνουμε στον ιδιωτικό κόλπο. Τα δωμάτια είναι προσεγμένα, το σέρβις άψογο, ενώ το πλούσιο πρωινό φτιαγμένο από τα χεράκια της Κυριακής, όπως το μεσημεριανό και το βραδινό, σου θυμίζουν σπιτικό φαγητό μαγειρεμένο πάντα με γεύσεις από το μποστάνι. Η βόλτα σας μέσα στα ελαιόδενδρα θα σας οδηγήσει σε πολύ λίγα λεπτά στο σπίτι του λάτρη της Μάνης Πάτρικ Λι Φέρμορ.
• Ξενώνας «Ελιές», 1 χλμ. από την Καρδαμύλη, στην παραλία «Ριτσά». Αποτελείται από 10 κατοικίες, μαζί με χώρο υποδοχής και ένα πολύ καλό εστιατόριο με αυλή κάτω από ελαιόδεντρα.
• Notos Hotel, 400 μ. από την παραλία «Ριτσά». Boutique ξενοδοχείο με 14 πέτρινα αυτόνομα διαμερίσματα και studios σύγχρονης αισθητικής.
• Katikies Manis, 200 μ. από την παραλία «Δελφίνια» και 200 μ. από εκείνη του «Φονέα». Τέσσερις πολυτελείς κατοικίες βασισμένες στην πέτρα και στο ξύλο, με ιδιωτική βεράντα εκάστη.
Πού να φάτε
Στα Ριτσά, κοντά στο χωριό, δοκιμάστε μαμαδίστικα φαγητά, στο «Γυαλό» και το βράδυ τη δική τους πίτσα, ενώ λίγο πιο κάτω οι «Eλιές» σε κερδίζουν με τη νόστιμη κουζίνα και τα τραπεζάκια που απλώνονται στη σκιά των λιόδεντρων, με οικογενειακή κουζίνα το μεσημέρι και πιο γκουρμέ προτάσεις για δείπνο. Στην Καρδαμύλη, στην ταβέρνα «Λέλα» – η πάλαι ποτέ μαγείρισσα του Πάτρικ Λι Φέρμορ μπορεί να «έφυγε» αλλά οι γιοι της συνεχίζουν τη μαγειρική της.
H «Tikla cuzina & wine bar» ειδικεύεται στο μοχίτο και στις «ψαγμένες» μουσικές και μεσογειακά πιάτα, ενώ στον Οrmos θα απολαύσετε την ελληνική “πειραγμένη” κουζίνα με θέα το λιμάνι.
Τα ταβερνάκια στις πλατείες των ορεινών χωριών, από τη Σαϊδόνα ως το Νομιτσί, είναι αφενός αξιόλογα και αφετέρου μοιάζουν ανέγγιχτα από τον χρόνο… Φυσικά, η ταβέρνα «Κληματαριά» στην Καστάνια συγκαταλέγεται στα «must».
