Ευεξία. Έχεις σκεφτεί ποτέ τι σημαίνει για εσένα αυτή η λέξη; Σίγουρα θα την ακούς όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, καθώς η ανάγκη για να νιώθει ένας άνθρωπος συναισθηματικά και σωματικά πλήρης γίνεται προτεραιότητα για τον καθέναν μας σε αυτό τον νέο, γρήγορο σε ρυθμό κόσμο που ζούμε σήμερα. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί ορισμοί εκεί έξω, αλλά για εμένα, με λίγα λόγια, ευεξία σημαίνει να κάνεις τον εαυτό σου προτεραιότητά σου, να τον βάζεις καθημερινά πριν από οτιδήποτε άλλο στη ζωή σου. Μπορεί να μου πεις ότι όλο αυτό σου ακούγεται λίγο εγωιστικό. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν υπάρχει πιο ανιδιοτελής τρόπος να ζεις τη ζωή σου, κι ο λόγος είναι απλός. Δεν μπορείς να δώσεις αυτό το οποίο δεν έχεις. Το οφείλεις λοιπόν στον εαυτό σου, αλλά κυρίως στους ανθρώπους που αγαπάς.

Τι σημαίνει, όμως, ευεξία στον επιστημονικό κόσμο;

Το National Wellness Institute ορίζει τις 6 διαστάσεις της ευεξίας: συναισθηματική, διανοητική, φυσική/σωματική, κοινωνική, δημιουργική και πνευματική. Για να νιώσουμε, επομένως, μια ολιστική αίσθηση ευεξίας στη ζωή μας, πρέπει να εκπληρώσουμε και τις 6 διαστάσεις που τη συμπληρώνουν. Πριν από λίγο καιρό, λοιπόν, έκανα μια συζήτηση με τον Στέφανο Ξενάκη, συγγραφέα του best seller Το Δώρο και πολυαγαπημένο coach αυτοβελτίωσης στην Ελλάδα, με τον οποίο μιλήσαμε επί μία ώρα για το θέμα της ευεξίας.

Ας αναλύσουμε μαζί του αυτές τις διαστάσεις:

Συναισθηματική

«Πώς σε αλλάζουν οι μικρές επιλογές στη ζωή σου;» ρώτησα τον Στέφανο. «Ολοκληρωτικά» μου απάντησε. Ο Στέφανος Ξενάκης φημίζεται για τις ιστορίες του, οι οποίες διαμορφώνονται από αληθινά συμβάντα της ζωής του, που τα καταγράφει και τα μοιράζεται με τους ανθρώπους γύρω του. Μου διηγήθηκε μια ιστορία που του είχε πει κάποιος φίλος του. Αφορούσε έναν συνάδελφο στη διαφημιστική εταιρεία όπου δούλευε, ο οποίος ήταν ο μόνος που είχε «κλειστό» γραφείο. Μια μέρα πήγε να ζητήσει στο αφεντικό της εταιρείας ως χάρη να δώσει το γραφείο του σε μια έγκυο συνάδελφο και να πάρει αυτός το δικό της «ανοιχτό» γραφείο, έτσι ώστε να μπορεί να εργάζεται σε καλύτερες συνθήκες μέχρι να γεννήσει. «Δεν χρειάζεσαι τίποτα άλλο, εκεί πέρα τελείωσε η ζωή, έχεις πάρει μάθημα για 100 ζωές» μου είπε. Μοιράστηκε μαζί μου ακόμα μια ιστορία: Ένα καλοκαίρι που πήγαινε στη Σύμη μαζί με την κοπέλα του, κάθονταν στο καράβι δίπλα σε ένα ζευγάρι ξένων. Ο ίδιος σηκώθηκε να αγοράσει ένα νερό και πήρε την πρωτοβουλία να αγοράσει ένα μπουκαλάκι και για το ζευγάρι δίπλα τους. Το ζευγάρι δεν το πίστευε. Μια τέτοια κίνηση, λέει ο Στέφανος Ξενάκης, του στοίχισε 0,50 λεπτά, αλλά του έφερε εκατομμύρια. «Κάθε φορά που κάνεις κάτι περισσότερο, γίνεσαι ο ίδιος κάτι περισσότερο. Όταν κερνάς τον άλλον ένα μπουκαλάκι νερό, γίνεσαι κάτι περισσότερο, χαίρεται ο άλλος, χαίρεται όλο το σύμπαν, ό,τι και να σημαίνει για σένα σύμπαν» εξηγεί.

Διανοητική

«Το να δουλεύεις με τον εαυτό σου είναι πιο ιερό κι από το να μεγαλώνεις τα παιδιά σου, γιατί εάν δεν ξέρεις πώς να μεγαλώσεις τα παιδιά σου, δεν θα τα καταφέρεις» υποστηρίζει. Ο ίδιος δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Άλλωστε, γι’ αυτόν η τύχη είναι όλα αυτά που δεν έχουμε κάνει για να έχουμε αυτά που θέλουμε. «Δουλεύω με τον εαυτό μου υποχρεωτικά, να το πω έτσι λίγο υπερβολικά, υποχρεωτικά, 60 λεπτά την ημέρα… Διάβασμα, σεμινάρια, ομιλίες, YouTube, podcast, audiobook, υπάρχει εκπληκτικό υλικό εκεί πέρα έξω. Όσο σκάβεις το χωράφι, τόσο θα καρπίσει» συμπληρώνει. Το πιο σημαντικό, κατά τη γνώμη του, είναι να μετατρέψει ο καθένας την εξέλιξη σε συνήθεια. Χτίζοντας τις συνήθειές σου, οι συνήθειές σου χτίζουν εσένα. Στόχος είναι να εμπεδώσεις αυτές τις συνήθειες στον «σκληρό δίσκο» κάθε μέρα, μέχρι να γίνουν αυτόματες. Τότε πολύ απλά θα υπακούς την ανάγκη σου για να εξελιχτείς. Το κομμάτι της προσωπικής εξέλιξης είναι για τον Στέφανο κεφαλαιώδες, τόσο πολύ που προτιμάει να μείνει νηστικός, παρά να μείνει νηστική η ψυχή του και το πνεύμα του.

Φυσική/Σωματική

Ένα πράγμα που μου έκανε τεράστια εντύπωση όταν γνώρισα τον Στέφανο Ξενάκη ήταν η γαλήνη και η ηρεμία που εξέπεμπαν τα μάτια του. Μόνο που τον κοιτούσες, ηρεμούσε όλο το μέσα σου. Τι είναι αυτό που του επιτρέπει να νιώθει τέτοια γαλήνη όταν κι αυτός, όπως όλοι μας, έχει τα άγχη και τα προβλήματα μιας ανθρώπινης ζωής; Μεταξύ άλλων, είναι η άσκηση. Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι μισή ώρα εντατικής κίνησης κάθε μέρα είναι αρκετή για να μειώσουμε την κορτιζόλη, την ορμόνη του άγχους, κατά 50%. «Είναι αρκετή για να εκτοξεύσει την αυτοεκτίμηση, αφού την ώρα που περπατάς δεν νιώθεις μόνο καλά, νιώθεις καλά με τον εαυτό σου. Εκτοξεύονται όλες οι ενδορφίνες, οπότε οι άνθρωποι που κινούνται έχουν χαρά, υγεία, ευεξία και δεν αρρωσταίνουν. Επίσης, αποδεικνύεται ότι η άσκηση μεσομακροπρόθεσμα μειώνει το ρίσκο για καρκίνο, ανάλογα με την τυπολογία του καρκίνου από 30 έως 60%, ενώ μειώνει και την πιθανότητα για Αλτσχάιμερ πάνω από 50%». Θυμάμαι μια ιστορία που είχε μοιραστεί σε μια ομιλία του για την κυρία Μαρίκα, μια γυναίκα 90 χρονών, την οποία αν δεις φωτογραφία της θα την κάνεις για 60-65 το πολύ. Την είχε πλησιάσει για να της μιλήσει, όπως κάνει πολύ συχνά με ανθρώπους που αντικρίζει κάθε πρωί, όταν τρέχει δίπλα στη θάλασσα, και τη ρώτησε ποιο είναι το μυστικό της. Η κυρία Μαρίκα του είπε: «Κάθε μέρα περπατάω μια ώρα, κάθε μέρα «Ζεις τη ζωή που έχεις δημιουργήσει» χειμώνα-καλοκαίρι κολυμπάω στη θάλασσα, δεν τρώω αλάτι και χαμογελάω συνέχεια». Για εκείνον, η κίνηση από μόνη της είναι η μισή ζωή που ονειρευόμαστε. «Η κίνηση είναι το δυναμό του οργανισμού, είναι η ενέργεια. Δεν μπορεί το αυτοκίνητο να πάει κάπου αν δεν έχει βενζίνη, όπως ο οργανισμός δεν μπορεί να πάει κάπου αν δεν έχει ενέργεια» λέει. Στο εξωτερικό, μάλιστα, επιστημονικές έρευνες έχουν ήδη αρχίσει να αποκωδικοποιούν το «νους υγιής, εν σώματι υγιεί». Το σώμα σου συνδέεται με το μυαλό σου άμεσα κι έμμεσα και γι’ αυτό η άσκηση είναι τόσο σημαντική όχι μόνο για τη φυσική σου υγεία αλλά και για την ψυχολογική. Για τον Στέφανο Ξενάκη, η άσκηση δεν είναι καλή ή χρήσιμη, είναι απαραίτητη.

Κοινωνική

Όταν τον ρώτησα για τη σημασία των ανθρώπινων σχέσεων, μου μίλησε για τη μεγαλύτερη έρευνα που έχει γίνει στην ιστορία του πλανήτη πάνω στο θέμα της ευτυχίας. Αυτή η έρευνα γίνεται από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ στη Βοστώνη με διάρκεια πάνω από 80 χρόνια και σκοπός της είναι να διαπιστωθεί ποιο είναι αυτό το ένα κοινό πράγμα που κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους. «Είναι τα λεφτά, είναι η διασημότητα, είναι η κίτρινη Λαμποργκίνι, η κόκκινη Φεράρι, το σπίτι στην Εκάλη, τι είναι; Οι ανθρώπινες σχέσεις» λέει ο Στέφανος. Μάλιστα, ο καθηγητής που «τρέχει» αυτή την έρευνα ανέφερε και κάτι πολύ εντυπωσιακό: δεν είναι μόνο οι ανθρώπινες σχέσεις με τους συγγενείς και τους φίλους σου που σε κάνουν ευτυχισμένο, αλλά πάνω απ’ όλα οι σχέσεις με την κοινότητα. «Με αυτόν που θα συναντήσεις το πρωί και θα πεις καλημέρα ή όχι καλημέρα, με τον περιπτερά που θα πεις ευχαριστώ ή όχι ευχαριστώ, με τον τύπο που θα είναι στο μετρό και θα τρέχει ο φουκαριάρης για να προλάβει κι εσύ θα βάλεις το πόδι σου στην πόρτα για να προλάβει. Αυτές οι μικρές επιλογές είναι σημαντικές για τη ζωή μας και συνήθως υποτιμάμε το μέγεθος και τη σημασία τους. Εάν δεν συνδέεσαι, συνεργάζεσαι, αγαπάς, μοιράζεσαι, δεν υπάρχει περίπτωση να ευτυχήσεις ποτέ στη ζωή σου». Παρατηρώντας περισσότερο τη ζωή των ευτυχισμένων ανθρώπων, καταλαβαίνεις ότι πράγματι αυτά τα άτομα ξέρουν να κάνουν τα μικρά αλλά σημαντικά πράγματα σωστά, ενώ οι περισσότεροι ξέρουν να κάνουν τα μεγάλα αλλά ασήμαντα. Είναι καιρός να εστιάσουμε στο πρώτο, αρχίζοντας από τις ανθρώπινες σχέσεις, επειδή όπως μου είπε κι εκείνος: «Έχουμε φτιαχτεί για να είμαστε σε δίκτυο, όχι stand alone».

Δημιουργική

Η ασχολία, επαγγελματική ή όχι, είναι αυτό που σου δίνει ζωή, κυριολεκτικά. Το κομμάτι ευτυχία και επιτυχία, λέει ο Στέφανος Ξενάκης, είναι «μεταβλητή ροής, είναι κάθε μέρα πόσο καλύτερος είσαι, δεν φτάνεις ποτέ κάπου. Είναι σαν το ποδήλατο, όταν σταματάει το ποδήλατο, μετά πέφτει. Δεν είναι τυχαίο ότι οι άνθρωποι οι οποίοι είναι στη δράση έχουν και πολύ υψηλότερο προσδόκιμο ζωής. Το σύμπαν λέει με κάποιον τρόπο: “έχεις να μου προσφέρεις κάτι, συνεχίζεις, δεν έχεις, άδειαζέ μου τον τόπο”. Γι’ αυτό και κάποια στιγμή οι άνθρωποι που παίρνουν σύνταξη, με την κακή έννοια παίρνουν σύνταξη, αποσύρονται και δεν κάνουν τίποτα άλλο, έχουν –πλέον– γύρω στα 6, 8, 10 χρόνια προσδόκιμο ζωής. Δεν παίρνεις λοιπόν ποτέ σύνταξη, απλά πράγματα». Δεν είναι ποτέ το αποτέλεσμα, είναι η διαδικασία του να ασχολείσαι εντατικά με κάτι, να γίνεσαι καλύτερος όσο περνάει ο χρόνος και μέσω αυτού να εξελίσσεσαι σε μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου. Έτσι κι αλλιώς, «το αποτέλεσμα είναι η διαδικασία, είναι ότι επέλεξα να φάω χυλόπιτα, επέλεξα να κάνω την ομιλία και δεν ήταν καλή…» αναφέρει. Κολλάμε στο αποτέλεσμα και γι’ αυτό συχνά δεν αρχίζουμε καν. Καθόμαστε κι αναρωτιόμαστε τι θα μπορούσε να γίνει, αλλά όπως σωστά υπενθύμισε ο ίδιος, «ψάξε και θα βρεις, δεν είπε κανείς κάτσε και θα βρεις. Αν ψάξεις, μπορεί να βρεις, μπορεί και να μη βρεις. Αποκλείεται να βρεις άμα δεν έχεις ψάξει». Στην τελική, αυτό που μας κάνει ευτυχισμένους είναι το ποιος γίνεσαι, όχι το τι κερδίζεις, και ο μόνος τρόπος για να γίνεις, είναι να κάνεις.

Πνευματική

Η πνευματική υγεία είναι ίσως η πιο ξεχασμένη, αλλά και η πιο σημαντική διάσταση της ευεξίας σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες. Πνευματική ευεξία είναι αυτή η απόλυτη αίσθηση πληρότητας και ηρεμίας που νιώθεις βαθιά μέσα σου το βράδυ, όταν είσαι μόνος με τις σκέψεις σου πριν πας για ύπνο. Είναι ό,τι πιο κοντινό υπάρχει στην ύπαρξή σου. Χιλιάδες ηγέτες κι επιτυχημένοι άνθρωποι στον κόσμο ξυπνάνε πια πριν από τα ξημερώματα, όπως κάνει και ο Στέφανος Ξενάκης. Γιατί; «Στις 5, 6, 7 το πρωί, που η ενέργεια είναι στο τοπ, που δεν χτυπάνε τα τη λέφωνα, που δεν αποσπάει κάτι την προσοχή σου, που είσαι με τον εαυτό σου και είσαι πραγματικά μέσα σου, κάθε ώρα μπορεί να είναι 5 ώρες από όλη την υπόλοιπη μέρα. Οπότε είσαι πολύ πιο αποτελεσματικός. Μπορείς να κάνεις πολύ περισσότερα πράγματα και πριν σου φύγει η μέρα, έχεις φύγει εσύ μπροστά και μετά σε κυνηγάει αυτή» εξηγεί. Το κυριότερο απ’ όλα, όμως, είναι αυτό που θα κάνεις με αυτές τις κρίσιμες πρωινές ώρες. Είναι οι ώρες που πρέπει να κάνεις τα σημαντικά κι όχι τα επείγοντα πράγματα. Όταν κάνεις τα σημαντικά, τότε αυτές οι ώρες μπορούν να είναι πραγματικά ουσιώδεις. Αν όμως ασχοληθείς μόνο με τα επείγοντα, θα πάνε χαμένες. Ποια είναι, όμως, τα σημαντικά πράγματα; Οτιδήποτε σε φέρνει πιο κοντά σε εσένα, βιβλία, μουσική, περπάτημα, διαλογισμός. Όταν οι υπόλοιποι θα ξυπνάνε και δεν θα έχουν χρόνο για τίποτα άλλο εκτός από τα επείγοντα της ζωής τους, εσύ θα μπορείς να ασχοληθείς με όλα αυτά έχοντας πρώτα τακτοποιήσει τα σημαντικά, τα οποία μετράνε πραγματικά όταν μιλάμε για ευεξία. Στο τέλος της ημέρας, όπως είπε κι εκείνος, «όσο ασχολείσαι με τα σημαντικά, τόσο λιγότερα επείγοντα θα έρχονται». Αυτά και πολλά άλλα είπαμε με τον Στέφανο. Είναι μια φράση, βέβαια, που γυρνάει ακόμα στο μυαλό μου: «“When the problem is out there, there is a problem my friend” (μτφ. Όταν το πρόβλημα είναι εκεί έξω, υπάρχει πρόβλημα). Το 90% των ανθρώπων θεωρεί ότι φταίει κάτι άλλο για τη ζωή που ζει ή δεν ζει. Μόλις συνειδητοποιήσεις ότι ζεις τη ζωή που έχεις δημιουργήσει, τότε μόνο έρχεται η στιγμή της ενηλικίωσης κι όχι στα 18 σου χρόνια». Εσύ, τι άνθρωπος είσαι;

 Από την Δημήτρη Παπαχρήστου