ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ, ΤΕΧΝΗ

Η σιωπή στη ζωγραφική: Η μεγάλη έκθεση της Helene Schjerfbeck στο The Met της Νέας Υόρκης

06.12.25
Ευαγγελία Φραγκούλη

Μία από τις πιο συναρπαστικές αλλά και λιγότερο γνωστές μορφές της βόρειας ευρωπαϊκής τέχνης έρχεται στο προσκήνιο, καθώς το Metropolitan Museum of Art στη Νέα Υόρκη φιλοξενεί την πρώτη μεγάλη αμερικανική έκθεση αφιερωμένη στη Φινλανδή ζωγράφο Helene Schjerfbeck. Με τίτλο Seeing Silence: The Paintings of Helene Schjerfbeck, (Βλέποντας τη Σιωπή), η έκθεση θα παρουσιαστεί από τις 5 Δεκεμβρίου 2025 έως τις 5 Απριλίου 2026 και θα περιλαμβάνει περίπου 60 έργα σε καμβά, πολλά από τα οποία ταξιδεύουν για πρώτη φορά εκτός Βόρειας Ευρώπης.

Helene Schjerfbeck (Finnish, Helsinki 1862–1946 Saltsjöbaden) / Girls Reading / 1907 / Watercolor, gouache, and pencil on paper (67 × 79 cm) / Ateneum Art Museum, Finnish National Gallery, Helsinki (A II 963) SCH.020 ObjectID: 906267 / Photo: Finnish National Gallery / Hannu Aaltonen

Γεννημένη στο Ελσίνκι, η Schjerfbeck έζησε σε μια εποχή γεμάτη αναταράξεις, από τον εμφύλιο πόλεμο της Φινλανδίας έως τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους. Μέσα σε αυτό το ταραγμένο πλαίσιο, παρέμεινε αφοσιωμένη στην τέχνη της, δουλεύοντας ακούραστα σε ένα απομακρυσμένο βορειοευρωπαϊκό τοπίο, μακριά από τα μεγάλα κέντρα πολιτισμού. Η ίδια συνήθιζε να λέει: «Ό,τι επιθυμώ είναι να ζωγραφίζω… πάντα υπάρχει κάτι να κατακτήσω», μια φράση που αποτυπώνει το πάθος και την εσωτερική της δύναμη.

Helene Schjerfbeck(Finnish, Helsinki 1862–1946 Saltsjöbaden) / The Death of Wilhelm von Schwerin / 1886 Oil on canvas (90 × 117.5 cm) — Helene Schjerfbeck (Finnish, Helsinki 1862–1946 Saltsjöbaden) / The Death of Wilhelm von Schwerin / 1886 Oil on canvas (90 × 117.5 cm) / Turku Art Museum / SCH.004 ObjectID: 906249 / Photo: Turku Art Museum / Vesa Aaltonen

Στη Φινλανδία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία, η Helene Schjerfbeck θεωρείται κορυφαία εκπρόσωπος της μοντέρνας τέχνης, ωστόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες παραμένει σχετικά άγνωστη. Ο Max Hollein, διευθυντής και CEO του The Met, σημείωσε πως η έκθεση αποτελεί μια ευκαιρία να συστηθεί στο αμερικανικό κοινό μία καλλιτέχνιδα που «υπήρξε αφοσιωμένη στην τέχνη της επί οκτώ δεκαετίες, προσφέροντας μια καθηλωτική ματιά στην ανθρώπινη σιωπή και εσωτερικότητα».

Helene Schjerfbeck (Finnish, Helsinki 1862–1946 Saltsjöbaden) / At Home (Mother Sewing) / 1903 Oil on canvas (86.5 × 62.3 cm) / Turku Art Museum / SCH.019 ObjectID: 906264 / Photo: Turku ArtMuseum / Kari Lehtinen

Helene Schjerfbeck (Finnish, Helsinki 1862–1946 Saltsjöbaden) / Self-Portrait with Black Background / 1915 Oil on canvas (45.5 × 36 cm) / Ateneum Art Museum, Finnish National Gallery, Herman and Elisabeth Hallonblad Collection, Helsinki / (A II 1065) SCH.042 ObjectID: 906386 / Photo: Finnish National Gallery / Hannu Aaltonen

Η έκθεση ιχνηλατεί τη διαδρομή της καλλιτέχνιδας από τα πρώιμα χρόνια της στο Ελσίνκι μέχρι το τέλος της ζωής της στη Σουηδία. Μέσα από πορτρέτα, αυτοπροσωπογραφίες και πιο αφαιρετικά έργα, το Seeing Silence αναδεικνύει την εξελισσόμενη τεχνική της: από τον ρεαλισμό των πρώτων χρόνων έως την αυστηρή, λιτή εικαστική γλώσσα των ύστερων έργων της, στα οποία συχνά ξύνει ή τρίβει το χρώμα για να αποκαλύψει την υφή του καμβά.

Helene Schjerfbeck (Finnish, Helsinki 1862–1946 Saltsjöbaden) / Still Life with Blackening Apples / 1944 Oil on canvas (36 × 50 cm) / Didrichsen Art Museum, Helsinki / (DAM1074) SCH.068 ObjectID: 906579 / Photo: Rauno Träskelin / Didrichsen Art Museum

Η Dita Amory, επιμελήτρια της έκθεσης, υπογραμμίζει πως η Schjerfbeck δημιούργησε ένα εντελώς προσωπικό εικαστικό λεξιλόγιο, διαμορφωμένο μακριά από το καλλιτεχνικό mainstream της εποχής. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, κατόρθωσε να αφήσει πίσω της ένα έργο που πλέον αναγνωρίζεται ως ξεχωριστό κομμάτι της ιστορίας του μοντερνισμού.

Helene Schjerfbeck (Finnish, Helsinki 1862–1946 Saltsjöbaden) / The Tapestry 1914-1916 Oil on canvas (89.5 × 92 cm) / Private Collection, Stockholm / SCH.030 ObjectID: 906278 / Photo: Per Myrehed

Το Seeing Silence διοργανώνεται από το Metropolitan Museum of Art σε συνεργασία με το Ateneum Art Museum της Φινλανδικής Εθνικής Πινακοθήκης, ενώ θα κυκλοφορήσει και πλήρως εικονογραφημένος κατάλογος. Παράλληλα, το μουσείο θα πραγματοποιήσει εκπαιδευτικά προγράμματα και δράσεις που θα ανακοινωθούν προσεχώς.