Αλλαγές στην εξωσωματική γονιμοποίηση αλλά και στην κρυοσυντήρηση ωαρίων, φέρνει το υπουργείο Υγείας με το νέο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή. Ένα νομοσχέδιο, που αυξάνει το όριο ηλικίας στα 54 έτη από 50, που είναι σήμερα για εξωσωματική γονιμοποίηση, εκσυγχρονίζοντας και διασφαλίζοντας τα δικαιώματα της γυναίκας.
Ο Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Διευθυντής στη Μονάδα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης του Μαιευτηρίου «Ρέα» Αλέξανδρος Τζεφεράκος μίλησε στο www.instyle.gr και την Αθηνά Δαβαρία για τις καινοτόμες αλλαγές του νέου νομοσχεδίου, την κρυοσυντήρηση ωαρίων και για κοινωνικούς λόγους, την δυνατότητα φύλαξης ωαρίων χωρίς την συγκατάθεση του συντρόφου, τα ποσοστά επιτυχίας και τους κινδύνους από την εξωσωματική γονιμοποίηση.
κε. Τζεφεράκο, η γονιμότητα είναι ένα πολύτιμο αγαθό στη ζωή της γυναίκας, το οποίο όμως περιορίζεται μετά από κάποια χρόνια. Πρόσφατα κατατέθηκε στη βουλή το νέο νομοσχέδιο που δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες να κάνουν εξωσωματική μέχρι την ηλικία των 54 ετών…
Το ηλικιακό είναι ένα κομμάτι, το οποίο προέκυψε από την πανδημία όταν αναγκαστικά έκλεισαν και τα εργαστήρια. Το 2020 και 2021 υπήρξε διακοπή λειτουργιών και υπό τον έλεγχο της Ανεξάρτητης Αρχής Ανθρώπινης Αναπαραγωγής, δόθηκε η δυνατότητα στις γυναίκες να υποβληθούν σε εξωσωματική μέχρι τα 52. Στη διαβούλευση του νομοσχεδίου προέκυψε η πρόταση για τα 54 έτη. Για κάποιους είναι υπερβολή, για κάποιους που έχουν πρόβλημα υπογονιμότητας είναι καλό.
Υπάρχει επιτυχία στην εξωσωματική γονιμοποίηση από μία συγκεκριμένη ηλικία και άνω;
Δεν πρέπει να κοροϊδευόμαστε. Οι επιτυχίες είναι μικρές σε αυτές τις ηλικίες, όμως είναι η μοναδική εναλλακτική δυνατότητα. Οι περισσότερες γυναίκες, οι οποίες θα μείνουν έγκυες, περί τα 50 χρόνια, θα είναι με ωάρια δότριας.
Αν έχουν κρατήσει τα ωάριά τους;
Τώρα είμαστε στον σωστό δρόμο. Είναι ένα κομμάτι, το οποίο για κοινωνικούς λόγους δεν έδιναν έγκριση φαρμακευτικής αγωγής. Ευτυχώς μετά από συζητήσεις βρήκαμε ανταπόκριση και συναντίληψη, για το τι σημαίνει για μία κοπέλα, είτε για ιατρικούς λόγους – γιατί υπάρχει μία τάση του οργανισμού της για πρώιμη κλιμακτήριο – είτε για κοινωνικούς λόγους – μόρφωση, εξέλιξη επιστημονική, επαγγελματική, κοινωνική – να περνάνε τα χρόνια και μετά τα 40 να σκέφτεται ότι ξέχασε το θέμα της γονιμότητας. Τους παρέχεται επιστημονικά η ασφαλής δυνατότητα να διαφυλάξουν τις γονιμοποιητικές τους πιθανότητες, φυλάσσοντας ωάρια. Όταν μία γυναίκα φυλάξει ωάρια σωστά και οργανωμένα, τότε είναι σαν να μηδενίζει τον χρόνο. Μία γυναίκα 30 ετών, μπορεί να φυλάξει τα ωάριά της και μέχρι τα 54 να τα χρησιμοποιήσει για να κάνει παιδάκια αν το επιθυμήσει.
Και πλέον κε. Τζεφεράκο δίνεται η δυνατότητα και σε μία γυναίκα μόνη της, χωρίς την άδεια του συντρόφου της να κρατήσει ωάρια.
Τελευταία, αντιμετώπισα δικαιολογημένες κραυγές αγωνίας κοριτσιών και γυναικών. Ως νεαρές, φύλαξαν τα ωάριά τους και όταν σταμάτησε η σχέση τους με έναν συγκεκριμένο σύντροφο, με βάσει το προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα ωάριά τους, γιατί ανήκουν στο ζευγάρι. Αυτό ξεκαθαρίζεται. Το σπέρμα που φυλάει ακόμη και σε συνθήκες συμβίωσης ή γάμου ένας άνδρας ή μία γυναίκα τα ωάριά της, ανήκουν αντίστοιχα στον άνδρα ή την γυναίκα. Δεν ανήκουν στο ζευγάρι. Στο ζευγάρι ανήκουν τα έμβρυα. Δυστυχώς, η κρίση σε μία σχέση χτυπάει μέχρι και σε αυτό. Να κρατάει δεσμευμένη τη γυναίκα ένας άνδρας, να μη μπορεί να πάρει τα δικά της ωάρια.
Πότε ένα ζευγάρι μπορεί να προχωρήσει στην εξωσωματική γονιμοποίηση και ποιο είναι το ποσοστό ζευγαριών που αντιμετωπίζει πρόβλημα;
Ένα 15% των ζευγαριών έχουν απλά προβλήματα γονιμότητας. Από αυτά, κάτω από τα μισά θα χρειαστούν τη βοήθεια της εξωσωματικής. Η εξωσωματική γονιμοποίηση εφαρμόστηκε επειδή οι σάλπιγγες ήταν βουλωμένες. Ωστόσο βοήθησε και τον ωοθηκικό παράγοντα. Όλη όμως η επιτυχία της εξωσωματικής εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας. Όχι τόσο η ληξιαρχική, όσο η βιολογική. Όταν η ορμονική λειτουργία μιας γυναίκας έχει κάποια συγκεκριμένα επίπεδα, τότε οι πιθανότητες επιτυχίας είναι υψηλές στο να παράξει ωάρια και τα ωάρια να γίνουν έμβρυα.
Ακόμα και οι γυναίκες χωρίς περίοδο μπορούν να κάνουν εξωσωματική. Αλλά θα πρέπει να έχουν υποβληθεί σε έναν ενδελεχή έλεγχο για να τους δοθεί ορμονική υποκατάσταση. Δηλαδή να επαναφέρουμε τον κύκλο με τεχνητή περίοδο. Σε αυτές τις περιπτώσεις φυσικά θα χρησιμοποιηθούν ωάρια δότριας.
Υπάρχουν επιπλοκές στην εξωσωματική;
Η εξωσωματική δεν είναι απλή διαδικασία. Υπάρχουν επιπλοκές και για αυτό πρέπει οι γιατροί να εκπαιδεύονται σωστά, να κάνουν τα μεταπτυχιακά τους και την πρακτική τους. Στην Ελλάδα δυστυχώς όποιος θέλει, μπορεί να δηλώσει ότι κάνει εξωσωματική.
Ποια είναι τα ποσοστά αποτυχίας;
Τα ποσοστά αποτυχίας γίνονται αν δεν ασχοληθούν άνθρωποι που έχουν εκπαιδευτεί να κάνουν αυτή την δουλειά. Ευτυχώς το θεσμικό πλαίσιο στης χώρα μας σε ότι αφορά τα Κέντρα εξωσωματικής, είναι ίσως το καλύτερο στην Ευρώπη, γιατί απαιτεί συνεχή ποιοτικό έλεγχο εξαμηνιαίο και δεν ανανεώνεται διαφορετικά η αδειοδότησή του. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό για την πατρίδα μας.
Πόσες προσπάθειες εξωσωματικής μπορεί να κάνει μία γυναίκα;
Είναι μελετημένο ότι κάνοντας 6 προσπάθειες η γυναίκα δεν επιβαρύνει τον οργανισμό της. Για αυτό τον λόγο οι γιατροί, οφείλουμε στις εξωσωματικές και στα εργαστήρια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, να πραγματοποιούμε πολύ καλό βιολογικό έλεγχο στις ασθενείς. Οι γυναίκες κινδυνεύουν από θρομβώσεις, προβλήματα κυκλοφοριακά, από τεχνικά θέματα ωορηξίας, αιμορραγία από υπερδιέγερση ή και υποδιέγερση στο να μην παραχθούν ωάρια. Για όλα αυτά θα πρέπει να είναι ενημερωμένο το ζευγάρι, για να ξέρει τι έχει να αντιμετωπίσει.
Υπάρχει κίνδυνος από τις ορμονολογικές θεραπείες που επιβάλλεται να κάνει μία γυναίκα για να προχωρήσει σε εξωσωματική;
Υπήρξε μία εποχή που το φοβόμαστε. Και είχαμε όλοι τις αμφιβολίες μας. Αλλά εάν η εξωσωματική επιβάρυνε τις γυναίκες με αυξημένη πιθανότητα καρκίνου μαστού, το FDA θα σταμάταγε την διαδικασία αδειοδότησης της χορήγησης θεραπειών.
Έχω κάνει 30.000 εξωσωματικές. Με τις κοπέλες έχω πάρα πολύ καλή σχέση. Παρακολουθούνται ακόμη περισσότερο και λεπτομερέστερα στη βιολογική τους πορεία με τσεκ απ μαστογραφίες, αιματολογικούς ελέγχους, τεστ παπ, υπερήχους και ξέρουμε ότι το ποσοστό του καρκίνου του μαστού είναι περίπου μία στις δέκα, όπως είναι και του γενικού πληθυσμού. Άρα μπορούμε να λέμε με σιγουριά ότι τουλάχιστον δεν επιβαρύνει.
Πόσο χρειάζεται να απουσιάσει μία γυναίκα από την εργασία της;
Μετά την εμβρυομεταφορά και για μία εβδομάδα με δέκα μέρες πρέπει να υπάρχει περιορισμός δραστηριότητας. Η γυναίκα πρέπει να φύγει από την κλινική και την ψυχολογική πίεση, να πάει στο φυσικό της χώρο, στο σπίτι της. Όπου απλώς θα είναι με περιορισμένη δραστηριότητα. Δεν θα κάνει τη λεχώνα, δεν θα καθίσει ακίνητη στο κρεβάτι. Για αυτό τον λόγο το πρώτο τριήμερο θέλει προσοχή και μετά χαλαρά, επιστροφή στην καθημερινότητα της.
Η γέννα γίνεται μόνο με καισαρική;
Όταν ανέλαβα την εξωσωματική του «Μητέρα» το 1995, για να τους αποδείξω ότι έχει δυσκολία μόνο στη σύλληψη, ξεγεννούσα όλες τις γυναίκες φυσιολογικά, ακόμα και τα δίδυμα και κόντεψα να βρεθώ σε αντιπαράθεση με την τότε διοίκηση. Βρέθηκα στο τέλος. Όπως και στο Λητώ. Κάποια στιγμή έγινε οδηγία του Βασιλικού Κολλεγίου και τα δίδυμα τα ξεγεννάμε υποχρεωτικά με καισαρική αλλά τα μονόδυμα είναι θέμα μαιευτικό, ο μαιευτήρας θα κρίνει. Υπάρχουν ενδείξεις ποιά γυναίκα μπορεί να γεννήσει φυσιολογικά. Το ποσοστό επιτυχίας στις εξωσωματικές γονιμοποιήσεις ήταν 9%, τώρα είναι πάνω από 50% ίσως και 60%. Άρα δε μπορούμε να λέμε ότι είναι κύηση υψηλού κινδύνου.
Πόσο βοηθάει η τεχνολογία στην εξωσωματική γονιμοποίηση;
Σήμερα, ιδιαίτερα με την τεχνολογία της εμβρυοσκόπησης σε ειδικούς κλιβάνους, εφαρμόζεται πλέον η τεχνητή νοημοσύνη, βιντεοσκοπείται το έμβρυο για 5 μέρες και αυτό το βίντεο συγκρίνεται με 145.000 περιστατικά. Από αυτή την σύγκριση βγαίνει η πρόγνωση και έχει αυξήσει την αποτελεσματικότητα της επιλογής των καλύτερων εμβρύων. Με αυτό τον τρόπο έχουμε πολύ καλύτερη αξιολόγηση για το ποιό είναι καλό έμβρυο και αξίζει να μεταφερθεί και έτσι γλυτώνουμε τις άδικες εμβρυομεταφορές και την τραυματική ψυχολογία της αποτυχίας.
Τα τελευταία χρόνια εκατοντάδες χιλιάδες έμβρυα, αποτέλεσμα τεχνητής γονιμοποίησης, παραμένουν στην κρυοσυντήρηση των μονάδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ανά τον κόσμο σε κατάσταση… διαρκούς αναμονής. Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας;
Οι Τράπεζες Κρυοσυντήρησης ωαρίων, εμβρύων, σπέρματος αντιμετωπίζουν ένα τεράστιο λειτουργικό πρόβλημα. Έρχεται ένα ζευγάρι κάνει εξωσωματική γονιμοποίηση, υπογράφει μία σύμβαση, μένει ή δε μένει έγκυος η γυναίκα και αφήνουν έμβρυα, ωάρια ή σπέρμα στο εργαστήριο. Το εργαστήριο παρότι δεν πληρώνεται (υπάρχει ένα κόστος 100 με 150 ευρώ τον χρόνο) και παρότι δεν έχουν ανανεωθεί οι υπογραφές συγκαταθέσεων κρυοσυντήρησης, είναι υποχρεωμένο να φυλάει το βιολογικό υλικό με αποτέλεσμα να έχουν μπλοκαριστεί οι τράπεζες κρυοσυντήρησης. Εμείς στο «Ρέα», ήδη επεκτεινόμαστε και σε άλλο λειτουργικό χώρο. Τώρα που αυξάνεται ο χρόνος φύλαξης πάνω από 20 χρόνια και χωρίς την συγκατάθεση, οι τράπεζες κρυοσυντήρησης θα μπλοκάρουν. Είναι ένα θέμα, το οποίο συζητήσαμε στη διαβούλευση και θα δούμε τι θα γίνει γιατί θα πρέπει να λυθεί και αυτό.
Στο νέο νομοσχέδιο είναι αξιοσημείωτο πως πλέον και οι πάσχοντες από HIV θα μπορούν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Το καινούργιο θεσμικό πλαίσιο λύνει ένα πρόβλημα κοινωνικό. Ευτυχώς με τον συγκεκριμένο νόμο θεσμοθετείται και από ότι έχω πληροφορηθεί ή στο Αττικόν ή στο Έλενα θα γίνει Κέντρο Εξωσωματικής Γονιμοποίησης ανθρώπων, οι οποίοι πάσχουν από τον ιό της ανθρώπινης ανοσολογικής ανεπάρκειας, το Aids. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και είναι επιβεβαίωση ευαισθητοποίησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως και η ηλικία. Είναι πάρα πολύ σημαντική η απόφαση της πολιτικής ηγεσίας.
