Σε έρευνα που διεξήχθη από τους Madigan και συνεργάτες (2019), η οποία περιελάμβανε 2.441 παιδιά ηλικίας 24, 36 και 60 μηνών (50,2% αγόρια και 49,8% κορίτσια), αναφερόταν ότι «περίπου το 98% των παιδιών στις ΗΠΑ ηλικίας 0 έως 8 χρόνων ζουν σε ένα σπίτι με συσκευή συνδεδεμένη στο Διαδίκτυο και, κατά μέσο όρο, περνούν πάνω από 2 ώρες την ημέρα μπροστά από οθόνες».

Ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, η μελέτη διαπίστωσε ότι «κατά την είσοδο στο σχολείο, 1 στα 4 παιδιά παρουσιάζει ελλείμματα και καθυστερήσεις σε αναπτυξιακά αποτελέσματα όπως η γλώσσα, η επικοινωνία, οι κινητικές δεξιότητες και/ή η κοινωνικο-συναισθηματική υγεία». Συνεπώς, η μελέτη των Madigan και συνεργατών (2019) συμπέρανε ότι, όσον αφορά στην ολιστική ανάπτυξή τους, τα παιδιά δεν αναπτύσσονταν όπως αναμενόταν ούτε ήταν πλήρως εξοπλισμένα για να συμμετέχουν επιτυχώς στις προσωπικές, κοινωνικές, φυσικές ή πνευματικές προκλήσεις του μαθησιακού περιβάλλοντος που υπάρχουν στα σχολεία.

Σε άλλη μετα-μελέτη που διεξήχθη από τους Madigan και συνεργάτες (2020), η οποία εξέτασε 42 μελέτες με συνολικά 18.905 παιδιά κάτω των 12 χρόνων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η συνεχιζόμενη χρήση οθονών είχε βαθιά αρνητική επίδραση στον εγκέφαλο, το μυαλό και το σώμα των παιδιών.

Αυτό περιλάμβανε αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της γλώσσας, μειωμένες λεκτικές δεξιότητες και πτώση της συνολικής κοινωνικής και μαθησιακής ικανότητας.

Όλα αυτά τα ανησυχητικά ζητήματα έχουν επίσης αρνητική επίδραση στη μάθηση και την εκπαίδευση, η οποία περιλαμβάνει και τη σημαντική ανάπτυξη της γραφής με το χέρι. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η έρευνα ενημερώνει ότι το πάτημα πλήκτρων σε πληκτρολόγιο δεν είναι το ίδιο με τη γραφή στο χέρι (Christakis et al., 2004; Hensch, 2005; Kuhl, 2010; Madigan et al., 2019; Stiles & Jernigan, 2010).

Το πάτημα πλήκτρων δεν διεγείρει τον εγκέφαλο, το μυαλό ή το σώμα τόσο αποτελεσματικά όσο η γραφή με το χέρι

Η προώθηση των παιδαγωγικών, εκπαιδευτικών και μαθησιακών δυνατοτήτων δείχνει ότι η γραφή με το χέρι ενεργοποιεί και προάγει τον εγκέφαλο με τρόπους που η πληκτρολόγηση δεν μπορεί. Έρευνα που διεξήχθη από τους James και Engelhardt (2012) διαπίστωσε ότι η πράξη της γραφής ενεργοποιεί νευρολογικά κυκλώματα που σχετίζονται με την ανάγνωση και τη γραφή στον εγκέφαλο των παιδιών.

Σχετική είναι και η έρευνα των Longcamp et al. (2005). Η μελέτη αυτή διαπίστωσε ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας που έγραφαν τα γράμματά τους μέσω της διαδικασίας της χειρόγραφης γραφής αναγνώριζαν τα γράμματα πιο αποτελεσματικά από εκείνα που χρησιμοποιούσαν πληκτρολόγιο.

Αυτό επιβεβαιώνεται περαιτέρω από την έρευνα των Mangen & Velay (2010), οι οποίοι διαπίστωσαν ότι η γραφή με το χέρι είναι κεντρική για τη γνωστική και γλωσσική ανάπτυξη, και είναι επίσης θεμελιώδης όχι μόνο για την προαγωγή της γραφής και της αναγνωστικής ικανότητας, αλλά και για την ανάπτυξη της γνωστικής και συνολικής μαθησιακής ικανότητας, η οποία συνεχίζεται στην εφηβεία και την ενήλικη ζωή.

Για παράδειγμα, μελέτη των Mueller και Oppenheimer (2014) έδειξε ότι φοιτητές πανεπιστημίου που έγραφαν τα σημειωματάριά τους κατά τη διάρκεια διαλέξεων και σεμιναρίων συγκράτησαν τις πληροφορίες σε υψηλότερο αναλυτικό επίπεδο από εκείνους που τις πληκτρολογούσαν στους υπολογιστές τους.

Επιπλέον, έρευνα των Van der Weel και Van der Meer (2023) με χρήση ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (EEG) διαπίστωσε ότι η χειρόγραφη γραφή παρήγαγε σημαντικά πιο σύνθετη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου από την πληκτρολόγηση (James & Engelhardt, 2012; Mangen & Velay, 2010; Mueller & Oppenheimer, 2014; Van der Weel & Van der Meer, 2024).

Μαθησιακά και αφηγηματικά οφέλη της λαβής «τρίποδα»

Η έρευνα για τη γραφή με το χέρι δείχνει ότι, από όλους τους τρόπους κρατήματος ενός στυλό, η λαβή «τρίποδα», η συγκράτηση δηλαδή του στυλό με τον αντίχειρα, τον δείκτη και το μεσαίο δάχτυλο, είναι η πιο αποτελεσματική. Παρέχει δεξιότητες, σταθερότητα και αντοχή για επιτυχημένη γραφή, που μπορεί να εξελιχθεί σε πιο σύνθετη αφηγηματική γραφή, δηλαδή στη δημιουργία και παρουσίαση πιο σύνθετων ιδεών, οδηγώντας σε βαθύτερη πνευματική ανάλυση κατά την ανάγνωση.

Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι το μάθημα της γραφής πρέπει να ξεκινά με ρητή διδασκαλία του τρόπου που συγκρατούμε το στυλό με τον αντίχειρα, τον δείκτη και το μεσαίο δάχτυλο. (James & Engelhardt, 2012· Li & James, 2016· Prunty et al., 2020· Schwellnus et al., 2012).

Από αρχαιοτάτων χρόνων είναι προφανές ότι οι δεξιότητες δεν αναπτύσσονται «από μόνες τους». Κάθε δεξιότητα απαιτεί επίδειξη, παρατήρηση και στη συνέχεια άμεση και επαναλαμβανόμενη εξάσκηση. Μελέτες δείχνουν ότι όταν η γραφή αποκτήσει αυτοματοποίηση, διευκολύνει τη γνωστική και «ελεύθερη» ροή σκέψης που οδηγεί σε βαθύτερη αφήγηση και ενισχυμένες δημιουργικές ικανότητες γραφής, κάτι που συνδέεται με την ορθογραφική ενσωμάτωση (Berninger et al., 2002· Feder & Majnemer, 2007· Graham et al., 1997· Schwellnus et al., 2012).

Ορθογραφική-Κινητική Ενσωμάτωση και Ορθογραφική Γνώση

Για την ανάπτυξη επιδέξιας και αποδοτικής γραφής, της αυτοματοποίησης και του δημιουργικού αφηγηματικού περιεχομένου, η έρευνα προτείνει μια σημαντική σύνδεση ανάμεσα στην ορθογραφική ενσωμάτωση και την ικανότητα του συγγραφέα να δημιουργεί πιο σύνθετες και νοηματικά πλούσιες αφηγήσεις (Limpo & Graham, 2020· Malpique et al., 2017).

Η Christensen (2004) τονίζει ότι «η ορθογραφική-κινητική ενσωμάτωση αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο η ορθογραφική γνώση συνδυάζεται με τις λεπτές κινητικές απαιτήσεις της γραφής». Η Apel (2011) προσθέτει ότι «η ορθογραφική γνώση είναι η πληροφορία που αποθηκεύεται στη μνήμη και μας καθοδηγεί στο πώς να αναπαριστούμε τον προφορικό λόγο σε γραπτή μορφή» και ότι παίζει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη της γραμματισμού και της κατανόησης.

Σύμφωνα με την έρευνα, η αρχική δυσκολία στη συγγραφή μιας συνεκτικής αφήγησης προκύπτει επειδή ο μαθητής επικεντρώνεται στις μηχανικές πτυχές του σχηματισμού γραμμάτων. Αυτό δείχνει ότι δεν έχει αναπτύξει ακόμη την απαραίτητη νευρολογική και νευρομυϊκή αυτοματοποίηση που απαιτείται για αποτελεσματική αφήγηση μέσω γραφής.

Η έλλειψη αυτής της αυτοματοποίησης αυξάνει το γνωστικό φορτίο του συγγραφέα, δυσχεραίνοντας περαιτέρω τη δημιουργική διαδικασία. Η έρευνα υπογραμμίζει έτσι τη σημασία της επαναληπτικής εξάσκησης — όπως ακριβώς συμβαίνει στα αθλήματα και σε άλλες δεξιότητες, όπου η επιμονή και η ανθεκτικότητα οδηγούν στη σταδιακή κατάκτηση υψηλότερων επιπέδων δεξιοτήτων.

Η γραφή με το χέρι, όπως και ο αθλητισμός, απαιτεί χρήση τόσο των μεγάλων, όσο και των λεπτών κινητικών μυών, καθώς και τη διαρκή ενεργοποίηση των σχετικών νευρομυϊκών οδών μάθησης — όχι μόνο για αποτελεσματική γραφή και αφήγηση, αλλά και για τη συνολική ανθρώπινη ανάπτυξη.

Επομένως, αν η επαναλαμβανόμενη, αυτοκαθοδηγούμενη εξάσκηση συνεχιστεί, αυτή η διαδικασία θα οδηγήσει στην ανάπτυξη αυτόματης γραφής, η οποία με τη σειρά της μπορεί να ενισχύσει την κριτική σκέψη και τη δημιουργία περίπλοκων αφηγηματικών δομών, αποδεικνύοντας τελικά ότι γράφετε με τον σωστό τρόπο.