Έφυγε από τη ζωή ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στα 91 του χρόνια, ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, σύμφωνα με ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων που επικαλούνται αξιωματούχους του νοσοκομείου.

Οι προσπάθειές του για μεταρρύθμιση βοήθησαν να έρθει το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αλλά και τελείωσαν την πολιτική υπεροχή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης. Συνήψε συμφωνίες μείωσης των όπλων με τις Ηνωμένες Πολιτείες και συνεργασίες με δυτικές δυνάμεις για να αφαιρέσει το Σιδηρούν Παραπέτασμα που χώριζε την Ευρώπη από την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και να επιφέρει την επανένωση της Γερμανίας.

Όταν οι διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας σάρωσαν τα έθνη του σοβιετικού μπλοκ της κομμουνιστικής Ανατολικής Ευρώπης το 1989, απέφυγε να χρησιμοποιήσει βία – σε αντίθεση με προηγούμενους ηγέτες του Κρεμλίνου που είχαν στείλει τανκς για να συντρίψουν εξεγέρσεις στην Ουγγαρία το 1956 και στην Τσεχοσλοβακία το 1968. Όμως οι διαδηλώσεις τροφοδότησαν φιλοδοξίες για αυτονομία στις 15 δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, οι οποίες διαλύθηκαν τα επόμενα δύο χρόνια με χαοτικό τρόπο., όπως μετέδωσε το Reuters.

Ο Γκορμπατσόφ πάλεψε μάταια για να αποτρέψει αυτή την κατάρρευση. Όταν έγινε γενικός γραμματέας του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος το 1985, σε ηλικία μόλις 54 ετών, είχε βάλει στόχο να αναζωογονήσει το σύστημα εισάγοντας περιορισμένες πολιτικές και οικονομικές ελευθερίες, αλλά οι μεταρρυθμίσεις του ξεπέρασαν τον έλεγχο.

Η πολιτική του “glasnost” – η ελευθερία του λόγου – επέτρεψε την προηγουμένως αδιανόητη κριτική του κόμματος και του κράτους, αλλά και ενθάρρυνε τους εθνικιστές που άρχισαν να πιέζουν για ανεξαρτησία στις βαλτικές δημοκρατίες της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Εσθονίας και αλλού.

Πολλοί Ρώσοι δεν συγχώρεσαν ποτέ τον Γκορμπατσόφ για την αναταραχή που εξαπέλυσαν οι μεταρρυθμίσεις του, θεωρώντας την επακόλουθη βουτιά στο βιοτικό τους επίπεδο πολύ υψηλό τίμημα για να πληρώσουν για τη δημοκρατία.

Αφού επισκέφθηκε τον Γκορμπατσόφ στο νοσοκομείο στις 30 Ιουνίου, ο φιλελεύθερος οικονομολόγος Ruslan Grinberg είπε στο ειδησεογραφικό πρακτορείο των ενόπλων δυνάμεων Zvezda: “Μας έδωσε σε όλη την ελευθερία – αλλά δεν ξέρουμε τι να κάνουμε με αυτή”, σύμφωνα με το Reuters.

Το 1990 τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης. Θεωρείται ευρέως ως ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.