Eνώ ο υπόλοιπος κόσμος είναι μπλεγμένος στο εμπνευσμένο από τη Marie Kondo χάος της τακτοποίησης, εγώ, αγαπητέ αναγνώστη, πήγα την τρέλα αυτή στο επόμενο επίπεδο. Για έναν ολόκληρο χρόνο ακολούθησα μια shopping diet.
Οι κανόνες είναι απλοί: Δώδεκα μήνες καθόλου καινούρια ρούχα (οι κάλτσες και τα εσώρουχα δεν μετράνε – δεν είμαι ανώμαλη, ευχαριστώ πολύ). Αυτό ήταν «μεταμέλεια» για μια ζωή αδηφάγου καταναλωτισμού πραγμάτων που ελάχιστα χρειαζόμουν ή φορούσα σπάνια. Αυτό που ανακάλυψα, όπως τόσοι άλλοι οπαδοί των shopping diets πριν από εμένα, ήταν ότι η σχέση μου με τη μόδα δεν ήταν απόλυτα υγιής και όχι και τόσο λογική. Μέρα με τη μέρα καθάριζα την ντουλάπα μου από αδιάφορα πουλόβερ, πολύ «φορτωμένα» τζιν και από ένα τι -σκεφτόμουν-όταν-το-αγόραζα τιρκουάζ κοτλέ κοστούμι. Στο τέλος αυτής της αυτοεπιβαλλόμενης «νηστείας», οι ντουλάπες και τα συρτάρια μου είχαν οργανωθεί με λειτουργικό τρόπο, η σκέψη μου κολλούσε λιγότερο ως προς το τι θα φορέσω κάθε μέρα, οι οικονομίες μου ήταν ισοδύναμες με την «after picture» ενός fitness model. Όμως, ήμουν πιο χαρούμενη; Όχι ιδιαίτερα.
Το ταξίδι προς τον πιο μοναχικό, αυτάρκη εαυτό μου, στην πραγματικότητα, έφερε στην επιφάνεια όλων των ειδών προηγούμενα θέματα που δεν είχαν ανιχνευτεί ποτέ. Για παράδειγμα, ποιο καταπιεσμένο τραύμα με οδήγησε να αγοράσω ένα hoodie στα χρώματα του ουράνιου τόξου εξαρχής; Μήπως η αγορά συνθετικών υφασμάτων, που είναι επιβλαβή για το περιβάλλον, σημαίνει ότι είμαι μηδενίστρια; Αν δεν παρατηρεί κανείς ότι δεν έχω αγοράσει τίποτα καινούριο για καιρό, σημαίνει ότι οι άλλοι απλά δεν με συμπαθούν; Μήπως το να είμαι ολιγαρκής με οδηγεί στην κατάθλιψη; Και γιατί νιώθω ακόμη την επιθυμία να αποχωριστώ τα υπάρχοντά μου;
Ψάχνοντας την απάντηση για το τι προκαλεί αυτή την πολιτισμική μεταστροφή στη συμπεριφορά του καταναλωτή, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μου, αναζήτησα επαγγελματικές συμβουλές από life coaches και ειδικούς σε θέματα τακτοποίησης, ακόμη και από την ίδια την Kondo.
«Η τακτοποίηση είναι η πιο βασική αγγαρεία της ανθρώπινης ύπαρξης, όμως το ενδιαφέρον βρίσκεται στα ύψη» λέει η Kondo, της οποίας η αξιολάτρευτη καινούρια σειρά στο Netflix, Tidying up With Marie Kondo, είναι εν μέρει η αιτία του εν λόγω ενδιαφέροντος. «Οι άνθρωποι αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι η χαρά δεν είναι κάτι που κατακτούν από το εξωγενές περιβάλλον μέσα από την τεχνολογία ή την τελευταία τάση της αγοράς αλλά, αντίθετα, από το μέσα τους».
Η φιλοσοφία της Kondo να επιλέγεις τι θα κρατήσεις με βάση τι συναισθήματα σου προκαλεί κάθε item, ο τρόπος εξακρίβωσης είναι αν αυτό ακτινοβολεί χαρά έχει απήχηση σε πολλές περιπτώσεις, αλλά οι περισσότερες από αυτές είναι από τη φύση τους πολύ επιπόλαιες. Δεν μπορείς να έχεις την ίδια προσέγγιση σε ένα ξεσκαρτάρισμα των φίλων ή των συνεργατών σου ή στο κοντρολάρισμα των ενοχλητικών παιδιών σου. Τότε γιατί το να αγοράζεις λιγότερα πράγματα θα έπρεπε να σε κάνει πιο χαρούμενο;
«Αγοράζοντας λιγότερο, δημιουργείς περισσότερο κενό χώρο στη ζωή σου» λέει η Kondo. «Στη δική μου περίπτωση, από το να γεμίσω το κενό με κάτι άλλο, απολαμβάνω να αφήνω τον κενό χώρο ως έχει».Αυτό μου θύμισε μια διαφημιστική πινακίδα για ενοικιαζόμενους αποθηκευτικούς χώρους που μετατρέπουν το «μικροσκοπικό διαμέρισμά σου στη Νέα Υόρκη» σε ένα «μικροσκοπικό χωρίς σαβούρες διαμέρισμα στη Νέα Υόρκη».
Ακόμη, η Kondo προφανώς άγγιξε ένα ευαίσθητο θέμα για εκατομμύρια απογοητευμένους καταναλωτές. Από την οικονομική κρίση του 2008, οι διαδικασίες τακτοποίησης και οι shopping diets έχουν πολλαπλασιαστεί, όπως ακριβώς έκαναν τόσο καιρό και τα «τα πράγματά μας». Η πιο διάσημη, τώρα, «Βuy nothing» δίαιτα είναι προφανής, αλλά έχουν υπάρξει κι άλλες, όπως η περιοριστική Great American Apparel Diet, ή δοκιμασίες που ζητούν από τους καταναλωτές να αρκεστούν σε αυτά που ήδη έχουν, φορώντας μόνο έξι κομμάτια από την γκαρνταρόμπα τους για έναν μήνα. H πρόκληση «Γαλλική γκαρνταρόμπα των 5 κομματιών», που αποτελείται μόνο από μερικά statement και basic κομμάτια, αντλεί έμπνευση από την παριζιάνικη προσέγγιση της κομψότητας μέσα από την αυτοσυγκράτηση. Όμως, δεν μπορούμε να είμαστε όλοι Carine Roitfeld.
«Όλο και συχνότερα βλέπω ανθρώπους που θέλουν λιγότερα πράγματα, αλλά εκείνα που αγαπούν και εκτιμούν» λέει η Carol Davidson, σύμβουλος εικόνας και life coach στη Νέα Υόρκη. «Βασικά, βομβαρδιζόμαστε συνεχώς στα inbox και τα voice mails από μηνύματα που παρέχουν κίνητρο. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη ένα πιο απλοποιημένο lifestyle κι αυτό ξεκινάει από την ντουλάπα μας κάθε πρωί». Πολλοί παράγοντες οδηγούν σε αυτή τη μεταστροφή. Η ευαισθησία για το περιβάλλον, η έλλειψη ενδιαφέροντος για το παραδοσιακό εμπόριο, οι ανησυχίες για την οικονομία και η επιθυμία για πιο ξεχωριστό στιλ εμπνέουν τους καταναλωτές να ψωνίζουν από τις δικές τους ντουλάπες. «Είκοσι χρόνια πριν, το personal shopping ήταν η πιο περιζήτητη υπηρεσία» λέει.«Τώρα είναι το styling, το να δουλεύεις με αυτά που ήδη έχεις».
Η σειρά της Kondo έτυχε να κάνει πρεμιέρα την 1η Ιανουαρίου, παράλληλα με την ομοσπονδιακή κυβερνητική κατάρρευση, πράγμα που σημαίνει ότι πολύς κόσμος είχε χρόνο να δει όλα τα επεισόδια μαζεμένα. Σοβαρές πολιτικές συζητήσεις για τα υπάρχοντα συνέβαιναν διακομματικά – «και σε κάθε περίπτωση δεν νομίζω ότι είναι φαινόμενο της γενιάς μας» λέει η Nicole Anzia, ιδιοκτήτρια του Neatnik, μιας εταιρείας οργάνωσης στην Ουάσιγκτον. «Έχω μεγαλύτερους πελάτες και νεότερους πελάτες που στοχεύουν να καταναλώνουν λιγότερο». Όμως, υποστηρίζει ότι η γοητεία του να ξεφορτώνεσαι πράγματα μπορεί ταυτόχρονα να έχει και ένα μειονέκτημα, αφού μοιάζει ανούσιο να πετάς ένα πολύ καλό πουλόβερ απλά επειδή όταν το φοράς δεν σου δημιουργεί έκσταση. Κι ενώ τα ενθύμια πολέμου του παππού μπορεί να μη σε ενδιαφέρουν, ίσως τα ενοχλητικά παιδιά σου τα λατρέψουν.
Όμως, πίσω σε μένα. Ξέρω, κανείς δεν θέλει να ακούσει για τη δίαιτά μου, αλλά επιτρέψτε μου να σας πω κάτι. Πάει μόνο ένας μήνας που τελείωσε και ήδη επέστρεψα στις παλιές κακές μου συνήθειες. Αγόρασα ένα μπλέιζερ επειδή ήταν σε προσφορά, αν και δεν μου πήγαινε. Πήρα το ίδιο πουλόβερ σε τρία χρώματα. Κάνω ασταμάτητα online αγορές, ώστε να έχω κάτι καινούριο όταν γυρίζω σπίτι κάθε βράδυ. Είμαι όμως πιο χαρούμενη; Όχι στην πραγματικότητα.
Κάτι που λέει η Kondo με βάζει σε σκέψεις. «Οι άνθρωποι αμελούν να στραφούν στον ίδιο τους τον εαυτό. Κανείς δεν αναρωτιέται “Τι με κάνει πραγματικά χαρούμενο;”» λέει. «Πιστεύω ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι κουράζονται να έχουν πολλά πράγματα, γιατί το να τα διαχειρίζονται τους απορροφά πολύ χρόνο και σκέψη». Έχει δίκιο φυσικά. Αλλά επιλέγω να πιστεύω ότι τα διαχειρίζομαι όλα πολύ καλά, κι αυτό είναι από μόνο του ένας μικρός θρίαμβος.
Από τον Eric Wilson
Απόδοση: Γωγώ Θωμά
Εικονογράφηση Olivia de Recat
